Koziński: Niemieckie zbrodnie w Auschwitz. Słowa Merkel usłyszy cały świat [OPINIA]

Wizyta Angeli Merkel w dawnym obozie koncentracyjnym to wydarzenie, którego znaczenia nie sposób nie docenić i uszanować. Jego wydźwięk symboliczny jest potężny. Nie tylko dlatego, że jest ona dopiero trzecim niemieckim kanclerzem (po Helmucie Schmidcie i Helmucie Kohlu), który się pojawił na terenie Auschwitz.

Przede wszystkim ważne są słowa, które w piątek padły. - Odczuwam głęboki wstyd wobec barbarzyńskich zbrodni dokonanych przez Niemców. Zbrodni, które przekraczają granice wszystkiego co wyobrażalne - mówiła Merkel. - Które słowa mogą oddać ból z powodu wszystkich ludzi, którzy zostali tu upokorzeni, zamęczeni i zamordowani? - pytała retorycznie.

To słowa o kolosalnym znaczeniu, choćby dlatego, że Helmut Kohl (od którego uczyła się politycznego fachu) w Auschwitz publicznie nie powiedział nic. Merkel miała odwagę uczciwie przyznać, że za tę ogromną zbrodnię odpowiadają Niemcy.

Czytaj też: Koziński: PiS kontra reszta świata. Bohaterowie są zmęczeni (Opinia)

Merkel nie jest pierwszym ważnym politykiem, który wygłosił tak mocne słowa, który przypomniał o tym, że za Holokaust, za dramat II wojny światowej odpowiadają Niemcy. Przy okazji rocznicy wybuchu wojny 1 września słyszeliśmy przejmujące słowa z ust prezydenta Franka-Waltera Steinmeira, czy przewodniczącego Bundestagu Wolfganga Schäuble’a.

To ważne o tyle, że nie zawsze Niemcy byli skłonni do tak jasnych deklaracji w publicznych miejscach. Nie przypadkiem często w najróżniejszych miejscach pojawiały się informacje o tym, że za II wojnę odpowiedzialni są "hitlerowcy” – bez słowa, że tymi hitlerowcami byli Niemcy.

Najlepszy symbol tej polityki historycznej to pomnik Holokaustu w centrum Berlina, blisko Bramy Brandemburskiej. Bardzo często podaje się go jako przykład "wzorowego” rozliczenia się Niemców ze zbrodni nazizmu. Ale czy rzeczywiście?

Oficjalna nazwa tego pomnika brzmi: Pomnik Pomordowanych Żydów Europy. Przez kogo pomordowanych? W nazwie nie ma o tym ani słowa – podobnie jak na tabliczce obok tego pomnika wyjaśniającej przyczyny jego postawienia. Przedstawione są na niej szczegóły Holokaustu, skala zbrodni – ale ani słowa o tym, kto za nią stał.

Tak wyglądała niemiecka polityka wobec tragedii II wojny światowej przez lata. W tym roku wydaje się, że coś się zmieniło, że Niemcy ustami swoich najważniejszych polityków umieją uczciwie opowiedzieć o swojej odpowiedzialności za zbrodnie sprzed 80 lat. Ale cały czas aktualne pozostaje pytanie: jak trwała jest ta zmiana.

Retoryka, po którą w piątek sięgnęła Merkel, czy we wrześniu Steinmeier ("Stoję dzisiaj przed polskim narodem bosy...”) jest doniosła i jednoznaczna. Ale wcale to nie znaczy, że taka też jest polityka rządu Niemiec.

Opowiadała o tym niedawno Magdalena Gawin, wiceminister kultury, w wywiadzie dla "Polska Times”. Zwróciła uwagę, że Monika Grütters, odpowiedzialna w niemieckim rządzie za kulturę, odmówiła (mimo początkowej zgody) podpisania apelu, w którym pojawiłoby się wezwanie do zwrotu dzieł sztuki skradzionych w czasie wojny.

Z kolei na posiedzeniu ministrów kultury UE w Bukareszcie, tuż przed 80. rocznicą wybuchu wojny, Grütters zaznaczyła, że Niemcy zamierzają skupić się na rozliczeniu z własną kolonialną przeszłością z XIX wieku tego kraju, uważając to za wyzwanie ważniejsze niż rocznica wojny. "Należy odróżnić publiczne deklaracje od realnych działań” – zauważyła w wywiadzie Gawin.

Dlatego doceniając, że najważniejsi niemieccy politycy umieją stanąć w miejscach największych tragedii II wojny światowej i uczciwie powiedzieć, kto do nich doprowadził, trzeba cały czas pamiętać, że to tylko polityka symboliczna.

Ważna – bo od niej się wszystko zaczyna. Ale póki nie znajdzie przełożenia na politykę realną, te symbole są puste. Jedynie forma pozbawiona treści. Miedź brzęcząca albo cymbał brzmiący.

Tym bardziej, że w Niemczech coraz częściej słychać też głosy ze strona świata polityki, twierdzące, że już czas przestać przepraszać za wojnę. I widać, że orędownicy takiej polityki zyskują popularność.

W tym miejscu widać szczególną odpowiedzialność Polski. Naszym władzom udało się w ostatnich miesiącach dużo osiągnąć w relacjach polsko-niemieckich – ale są to osiągnięcia głównie symboliczne. Bardzo ważne, należy to docenić i za to pochwalić. Ale trzeba też przypomnieć, że to dopiero połowa drogi. Metę osiągniemy wtedy, gdy symbolika przełoży się na rzeczywistość.

Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl