Kosmiczny spektakl. Początek już za kilka dni

Meteory, potocznie nazywane spadającymi gwiazdami, są zazwyczaj kojarzone z latem. Jednak w rzeczywistości można je podziwiać przez cały rok - okres letni, a więc więcej bezchmurnych nocy i, przede wszystkim, ciepłe noce, po prostu bardziej sprzyjają obserwacjom.

Pogoda jednak ostatnio płata nam figle. Noce są cieplejsze niż zazwyczaj o tej porze roku. Może więc warto spędzić noc na dworze, najlepiej z dala od świateł miasta i poobserwować niebo?

W kwietniu, jednym z aktywnych rojów meteorów są Lirydy. Maksimum roju wypada w tym roku 22 kwietnia o godzinie 8.00 polskiego czasu, więc w Polsce nie będziemy mieli szans na jego obserwację. To jednak nie oznacza, że stracimy szansę na podziwianie kosmicznego spektaklu. Okres aktywności roju zaczyna się 14 kwietnia i trwa aż do końca miesiąca, czyli do 30 kwietnia. Można więc będzie go podziwiać przez wiele nocy.

Wzmianki o nich można znaleźć w starożytnych żródłach

W idealnych warunkach, kiedy niebo jest bezchmurne i radiant roju znajduje się w zenicie, można zobaczyć nawet do 18 meteorów na godzinę. W przeszłości, zdarzały się lata, kiedy obserwowano kilkaset meteorów na godzinę, a nawet deszcze meteorów, jak na przykład w latach 1803 i 1922.

Lirydy są jednym z najstarszych znanych ludzkości rojów meteorów. Wzmianki o nich można znaleźć już w starożytnych źródłach chińskich. Dzięki badaniom naukowców wiemy, że ciałem macierzystym Lirydów jest kometa C/1861 G1 (Thatcher), która ma okres obiegu wynoszący 415 lat.

Meteory z roju Lirydów są zjawiskami o dużej prędkości. Poruszają się z szybkością 49 km/s. Radiant Lirydów wieczorem znajduje się dość nisko nad horyzontem, ale z upływem czasu podnosi się coraz wyżej.

Niestety, w tym roku obserwacje tego roju może utrudnić nie tylko pogoda, ale także Księżyc, którego pełnia przypada 24 kwietnia.

Drugi rój meteorów, który jest widoczny gołym okiem w kwietniu, to pi Puppidy. Są one aktywne od 15 do 28 kwietnia, a ich maksimum przypada na 23 kwietnia. Liczba meteorów z tego roju jest zmienna i może wynosić nawet do 40 na godzinę.

Meteory z roju pi Puppidy są związane z kometą 26P/Grigg-Skjellerup. Są one znacznie wolniejsze od Lirydów, poruszają się z prędkością 18 km/s. Pierwszy raz zaobserwowano je w 1972 roku.

Można je obserwować gołym okiem

Kolejnym rojem meteorów, który zaczyna swoją aktywność w kwietniu, są eta Akwarydy. Można je obserwować od 19 kwietnia do 28 maja. Maksimum ich aktywności przypada na 5 maja.

Meteory te są znane od średniowiecza. Poruszają się z bardzo dużą prędkością, wynoszącą 66 km/s, a w maksimum mogą osiągnąć liczbę 50 zjawisk na godzinę. Są one związane ze słynną kometą Halleya.

Obserwowanie meteorów nie wymaga specjalistycznego sprzętu, można je obserwować gołym okiem. Jeśli przedłużylibyśmy ich ślady na niebie, to wydawałoby się, że wybiegają z jednego punktu, zwanego radiantem.

Astronomowie radzą jednak, by w trakcie obserwacji patrzeć na obszary kilkadziesiąt stopni od radiantu, a nie na sam radiant. Położenie radiantu na niebie możemy wywnioskować z nazwy roju, pochodzącej od łacińskiej nazwy gwiazdozbioru, w którym znajduje się radiant.

Informacje o wspomnianych rojach meteorów, a także o wielu innych w całym roku, można znaleźć w "Almanachu astronomicznym na rok 2024" wydanym przez Polskie Towarzystwo Astronomiczne, jak i w "Kalendarzu meteorów 2024" opracowanym przez International Meteor Organization. Oba wydawnictwa są bezpłatnie dostępne w internecie.