Kościół w Polsce wciąż traci wiernych

Wyniki badań, przeprowadzonych przez ISKK jesienią ubiegłego roku we wszystkich 10 tys. parafiach na terenie całej Polski, przedstawiono na konferencji prasowej w Warszawie.

W jednym dniu (wybrana niedziela października lub listopada) we wszystkich parafiach w Polsce liczeni są wierni uczestniczący w mszy świętej, którym księża wręczają specjalnie przygotowane ankiety. Potem ankiety te są wysyłane do ISKK.

W ubiegłym roku najwięcej osób uczestniczyło w niedzielnej mszy świętej w diecezji tarnowskiej (70,5%), to jest spadek o 0,4 punktu procentowego w stosunku do 2009 r. Najmniej w diecezji szczecińsko-kamieńskiej (25,4%), jest to spadek o 2,1 punktu w porównaniu z 2009 r.

Według badań ISKK, w 2010 r. do komunii świętej (communicantes) przystąpiło 16,4% wiernych. To o 0,3 punktu procentowego mniej niż rok wcześniej. Najwięcej przystępujących do komunii św. odnotowano w roku 2000 - 19,4%; najmniej - w roku 1993 - 13%.

Najwięcej przyjmujących komunię świętą było w 2010 roku w diecezji tarnowskiej (23,1%). Najniższy wskaźnik przystępujących do komunii św. odnotowano w diecezji szczecińsko-kamieńskiej (10,6%).

Ks. prof. Zdaniewicz powiedział, że obserwując wyniki badań na temat uczestnictwa katolików w niedzielnej mszy świętej. W ciągu 30 lat można umownie ukazać trzy okresy.

Pierwszy to lata 1980-1990, gdy średni procent uczestnictwa w niedzielnej mszy św. (dominicantes) oscylował blisko 50%. W 1987 r. wynosił 55,3%, ale ostatni raz wartości powyżej 50% odnotowano w roku 1990 - 50,3%.

Drugi okres to lata 1991-2007, w którym średni procent dominicantes dla Polski zamyka się w przedziale 43%-46%.

Trzeci zaczął się w roku 2008, kiedy to procent dominicantes spadł do 40,4%. Wprawdzie w roku 2009 jest nieco wyższy (41,5%), ale - jak podkreślają autorzy - nie świadczy to o odwróceniu tendencji.

Natomiast - jak pokazują badania ISKK - przez całe 30 lat wzrasta wskaźnik wiernych przystępujących do Komunii św. Przedstawia się on następująco: w latach 1980-1990 (7,8% do 10,7%); w latach 1981-2007 (10,8% do 17,6%) i w latach 2008-2010 (15,3% do 16,4%).

Ks. Wojciech Sadłoń z ISKK, komentując wyniki badań podkreślił, że na przestrzeni 30 lat obserwujemy stopniowe zmniejszanie się liczby osób uczestniczących w niedzielnej mszy świętej, i że jest to tendencja ogólnopolska. Dodał, że wiąże się to z pewnością ze zmianami społecznymi w Polsce, których skutki przejawiają się również w zmianach religijności.

- Ma na to wpływ migracja ludności, wzrost dobrobytu społecznego, nietrwałość rodzin, to tylko niektóre społeczno-demograficzne przyczyny spadku uczestnictwa katolików w niedzielnej mszy świętej - uważa ks. Sadłoń. Dodał, że do tego dochodzi wskazywana w badaniach świadomości Polaków "liberalizacja" wartości oraz postaw, osłabienie przywiązania do zasad oraz nakazów moralnych - w tym obowiązku uczestnictwa w niedzielnej mszy świętej.

Zdaniem ks. Sadłonia, wzrost w okresie ostatnich kilkudziesięciu lat w przystępowaniu do Komunii św. można częściowo wytłumaczyć zwiększeniem świadomości katolików. Zauważył jednocześnie, że w diecezjach, gdzie uczestnictwo w niedzielnej mszy świętej jest największe (np. tarnowska) względny odsetek przystępujących do komunii jest jednym z najniższych w kraju. Silna religijność - ocenił ks. Sadłoń - wiąże się bowiem z dużą rezerwą do komunii świętej.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego od roku 1972 prowadzi badania socjologiczno-statystyczne na temat religijności w Polsce. W 1979 roku rozpoczął badanie niedzielnych praktyk religijnych (dominicantes i communicantes). Wyniki tych badań są dokumentowane i służą jako dodatkowy materiał w badaniach nad polską religijnością.