Kopalnie do lamusa

Wstępna strategia rozwoju naszego województwa jest już gotowa. Wiadomo, jakie są cele i wizja rozwoju Śląska, jego słabe i mocne strony, szanse i zagrożenia. Jeśli wszystko dobrze pójdzie w maju strategia zostanie przyjęta przez radnych sejmiku.

Czym się można martwić? Zbyt wolnymi procesami restrukturyzacyjnymi. W ciągu ostatnich lat zatrudnienie w górnictwie spadło o jedną trzecią. Zmiany związane z restrukturyzacją gospodarki spowodowały rozwój nowoczesnych gałęzi, jak elektronika, przemysł samochodowy i przetwórstwo spożywcze. Z drugiej strony jednak bezrobocie na Śląsku wynosi 16,8%. Są jednak miasta, jak Siemianowice Śl. czy Świętochłowice, gdzie sięga ono 28%.

- Nasze województwo może się pochwalić koncentracją inwestycji zagranicznych, współpracą z zagranicznymi regionami, ale cechuje go także mała innowacyjność i zbyt niska „przeżywalność” przedsiębiorstw - mówi Marian Jarosz, członek zarządu województwa śląskiego. "Mamy duży potencjał środowisk twórczych i niski wskaźnik zatrudnienia, bo sięgający 42%" – wylicza.

Twórcy strategii zwrócili uwagę także na słabe powiązaniami nauki i przemysłu. Możemy się pochwalić bazą naukową, ale pomimo rosnącej liczby studentów, poziom wykształcenia jest nadal fatalny. Jednym z priorytetów zapisanych w strategii jest więc doprowadzenie do wzrostu ilości osób ze średnim i wyższym wykształceniem.

- korzystne położenie geograficzne wzdłuż międzynarodowych szlaków komunikacyjnych i transportowych
- gęsta sieć kolejowa, drogowa i wodna
- port lotniczy w Pyrzowicach
- atrakcyjne warunki krajobrazowe i przyrodnicze – zabytki, akweny wodne, lasy
- wielokulturowość, która podnosi naszą atrakcyjność
- duży, regionalny rynek konsumencki (4,7 mln mieszkańców)
- wysoki Produkt Krajowy Brutto na 1 osobę w porównaniu do Polski
- potężne inwestycje zagraniczne
- rozbudowana współpraca międzyregionalna i międzynarodowa
- śląska medycyna, czyli wysoko wykwalifikowana kadra oraz kliniki i szpitale specjalistyczne na światowym poziomie
- bogata infrastruktura kulturalna
- liczne ośrodki edukacyjne, naukowe i badawcze
- wzrost we wszystkich podstawowych kierunkach produkcji rolnej
- niski poziom chemizacji produkcji rolniczej
- występowanie obszarów o bardzo korzystnych warunkach do rozwoju rolnictwa specjalistycznego
- duże powierzchnie użytków rolnych – stanowią połowę obszaru województwa
- korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa ekologicznego

- zły stan techniczny dróg
- zbyt mało budowanych nowych mieszkań, niski standard mieszkań
- wysoki wskaźnik osób z wykształceniem podstawowym i zasadniczym zawodowym
- wysoka gęstość zaludnienia w miastach
- ubożenie społeczeństwa, a przez to poszerzanie się zjawisk przestępczości i patologii społecznych
- wysoki wskaźnik zachorowalności i umieralności
- niekorzystne tendencje demograficzne – ujemny przyrost naturalny, starzenie się społeczeństwa
- niedostosowanie kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy, brak analiz rynku pracy
- niechęć do zmiany zawodu, podnoszenia kwalifikacji zawodowych
- niski procentowy wzrost PKB
- niski udział eksportu w ogólnej sprzedaży firm
- nadmierne zanieczyszczenie wód
- degradacja starych dzielnic mieszkaniowych i centrów miast wymagających rewitalizacji
- niski procent zrekultywowanych terenów poprzemysłowych
- wysoki poziom niskiej emisji, wysoki poziom hałasu
- nagromadzenie znacznych ilości odpadów przemysłowych oraz odpadów niebezpiecznych przy małym stopniu ich wykorzystania
- degradacja naturalnej rzeźby terenu spowodowana działalnością gospodarczą
- ukryte bezrobocie na terenach wiejskich
- niedoinwestowanie terenów wiejskich
- zbyt mała liczba hurtowni i giełd towarowych
- niski poziom wykształcenia na wsiach
- brak kapitału własnego gospodarstw rolnych
- słabe wyposażenie rolnictwa w nowoczesne środki techniczne

I. Wzrost wykształcenia mieszkańców, poprawa jakości i dostępności szkolnictwa, dostosowanie edukacji do potrzeb rynku pracy, poszerzenie kształcenia ustawicznego, zwiększenie uczestnictwa mieszkańców w kulturze, upowszechnienie aktywnego stylu życia, skuteczna pomoc społeczna, poprawa stanu zdrowia mieszkańców oraz dostępność do świadczeń zdrowotnych.
II. Rozbudowa i unowocześnienie systemów infrastruktury technicznej, w tym budowa dróg i autostrad, rozbudowa sieci tramwajowej w miastach, rozbudowa systemów energetycznych, rozwój informatyki i telekomunikacji.
III. Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki – tworzenie warunków do rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw, zwiększenie atrakcyjności inwestycyjnej i turystycznej regionu, modernizacja sektora rolno-spożywczego, rozwijanie działalności pozarolniczej.
IV. Poprawa jakości środowiska naturalnego, w tym wspieranie rozwoju miast, zagospodarowanie zdegradowanych dzielnic i terenów poprzemysłowych, uporządkowanie i wdrożenie systemu gospodarki odpadami, polepszanie jakości powietrza.

167 gmin zgrupowanych w 36 powiatach
4 mln 715 tys. ludności, z czego 51,6% stanowią kobiety - 1,4 promila – taki jest przyrost naturalny. W Polsce - 0,4 promila. Wysoki wskaźnik umieralności niemowląt – na 100 urodzeń żywych 7,8. W Polsce 7. w regionie produkuje się 91,4% polskiego węgla, 63 proc. wyrobów walcowatych, 42% koksu, 68% stali i 82% samochodów. Znaczący udział w krajowym eksporcie – 16,6%. w 2003 roku ponad 58% mieszkańców powyżej 15. roku życia miało wykształcenie zawodowe lub niższe. 38% osób zatrudnionych jest w przemyśle i budownictwie.

Z Nie ulega wątpliwości, że trzeba planować rozwój regionu, że trzeba przewidywać kierunek przemian. Problem w tym, że podobnie jak wszystkie poprzednie podobne projekty razi on banałem, rzeczami oczywistymi. A poza tym zbyt szybko regionalni decydenci chcieliby się pozbyć ciężkiego przemysłu z tego województwa. Bo czy się chce czy nie, to „archaiczny” węgiel i stal będą przez najbliższe lata decydować o obliczu naszego województwa. To właśnie kopalnie i huty wciąż będą w większym stopniu zapełniać kasy miast, niż małe firmy, a popyt na lokalnym rynku będzie wyższy dzięki właśnie górniczym pensjom, a nie zarobkom pracowników hipermarketów czy zakładów fryzjerskich.

Dariusz Zalega, Monika Krężel