Komisja praw człowieka i praworządności chce lustracji
Senacka komisja praw człowieka i praworządności chce przywrócenia statusu pokrzywdzonego oraz obowiązku składania oświadczeń lustracyjnych przez osoby pełniące funkcje publiczne. Komisja opiniowała poprawki, które senatorowie zamierzają zgłosić do ustawy lustracyjnej. Nie przegłosowano jednak żadnej z propozycji. Komisja będzie kontynuować prace 1 sierpnia. Cała izba ma nad poprawkami debatować w środę, gdy rozpoczynie się ostatnie przed wakacjami posiedzenie Senatu.
Zdaniem przewodniczącego senackiej komisji Zbigniewa Romaszewskiego, likwidacja statusu pokrzywdzonego byłaby niesprawiedliwa. Jak mówi, oznaczałoby to zrównanie donosicieli i funkcjonariuszy komunistycznych służb specjalnych z osobami, na szkodę których działali. Przewodniczący zdaje sobie jednak sprawę z tego, że ustawa lustracyjna wymaga dalszych poprawek, na które obecnie nie ma czasu.
Wiceszef komisji, senator Krzysztof Piesiewicz zwrócił z kolei uwagę na to, że konieczne jest pozostawienie oświadczeń lustracyjnych składanych przez osoby pełniące funkcje publiczne. Jego zdaniem, ma to być forma prewencji, by ludzie, którzy sprzeniewierzyli się pewnym wartościom, nie startowali na przykład w wyborach parlamentarnych.
Zarówno senator Piesiewicz, jak i Romaszewski zgodzili się, że powinno się ograniczyć dostęp do akt osób publicznych. Senatorowie wyjaśnili, że to sami pokrzywdzeni powinni decydować, które informacje dotyczące ich prywatności powinny zostać udostępnione opinii publicznej.
Podobne stanowisko przedstwił doradca prezydenta do spraw polityki, mecenas Jan Olszewski.
Liczne zastrzeżenia do propozycji senatorów ma IPN. Chodzi między innymi o przywrócenie statusu pokrzywdzonego. Prezes Instytutu Janusz Kurtyka twierdzi, że będą go mogli uzyskać także byli agenci komunistycznych służb, jeśli część akt ich dotyczących zaginęła. Prezes Kurtyka uważa też, że publikacja listy byłych agentów w internecie w trzy miesiące po wejściu w życie ustawy jest niemożliwa, ponieważ IPN-owi trudno będzie tak szybko te inforamcje zweryfikować.
Sejm uchwalił zmiany w lustracji 21 lipca. Posłowie znieśli kategorię pokrzywdzonych i kłamstwa lustracyjnego upoważnia też IPN do wydawania zaświadczeń o osobach zarejestrowanych w archiwach komunistycznych służb specjalnych. Od tej decyzji można będzie odwołać się do specjalnych sądów. Według nowego prawa IPN ma stworzyć i upublicznić katalog funkcjonariuszy i osobowych źródeł informacji komunistycznych służb specjalnych w tym agentów tych służb.
Sejm poszerzył też katalog podlegających lustracji o samorządowców, władze spółek skarbu państwa , naukowców , wykładowców, dyrektorów szkół, dziennikarzy.