"Kanał" Wajdy - uroczysta premiera po 50 latach

Ten film był naszym manifestem - nas młodych, którzy skończyli szkołę filmową w Łodzi. Chcieliśmy stworzyć nowe polskie kino - powiedział Wajda przed projekcją "Kanału" w warszawskim kinie Muranów.

Odniósł się tym samym do dokonań "polskiej szkoły filmowej" - nurtu rozwijającego się w polskim kinie w drugiej połowie lat 50., reprezentowanego także m.in. przez Andrzeja Munka, Tadeusza Konwickiego i Wojciecha Jerzego Hasa. "Kanał" Wajdy uważany jest za symboliczny początek "polskiej szkoły filmowej".

Wierzyliśmy, że polskie kino ma sens pod warunkiem, że opowie coś o naszych bólach, rozczarowaniach, tragedii i nadziejach. I że my opowiemy to za pomocą formy kina światowego - mówił Wajda. - Wtedy kinem, które najbardziej nas poruszało, był włoski neorealizm. Jemu zawdzięczaliśmy to, że stworzyliśmy filmy przemawiające do widowni, która właśnie na takie kino, prawdziwe, realistyczne, była przygotowana.

Podczas projekcji "Kanału" w kinie Muranów na widowni siedzieli 85-letni Wieńczysław Gliński i 84-letni Emil Karewicz. Gliński zagrał w "Kanale" porucznika "Zadrę", dowódcę kompanii powstańców idących przez kanał, a Karewicz porucznika "Mądrego", zastępcę "Zadry". Obaj oglądali "Kanał" bardzo wzruszeni.

To było tyle lat temu, Boże drogi! Wielu z nas już nie ma - powiedział po projekcji Karewicz. Gliński podkreślił z kolei: Mam uczucie satysfakcji, że ten film jest i będzie wart oglądania. Także wtedy, kiedy mnie już nie będzie. Cieszę się, że dzięki niemu pozostanie po mnie ślad. Dzieje tego oddziału powstańczego mają w sobie coś z naszego polskiego romantyzmu i prawdziwego, cichego bohaterstwa.

"Kanał" to opowieść o ostatnich godzinach życia powstańców warszawskich z kompanii, która przechodziła kanałami z Mokotowa do Śródmieścia. W filmie zagrali też: Teresa Iżewska, Tadeusz Janczar, Stanisław Mikulski i Jan Englert - jako 13-letni wówczas chłopiec. Autorem zdjęć był Jerzy Lipman, a drugim reżyserem Kazimierz Kutz - przy współpracy Janusza Morgensterna. Scenariusz napisał Jerzy Stefan Stawiński, na podstawie własnych przeżyć z Powstania Warszawskiego.

"Kanał" - dość chłodno przyjęty w 1957 r. przez Polaków z racji tego, że przedstawił koszmar klęski powstańców, których bohaterstwo okazało się daremne - odniósł sukces na festiwalu filmowym w Cannes, gdzie uhonorowano go Srebrną Palmą.