Jakie zmiany zapowiada rząd?

Rząd zakłada w programie, że minister sprawiedliwości przeprowadzi reformę wymiaru sprawiedliwości, zwiększy efektywność pracy sądów, przeprowadzi zmiany organizacyjne sądów oraz zreformuje zawody prawnicze.

Rząd chce ograniczyć kompetencje sądów poprzez przekazanie prostych spraw, w których nie występuje spór, poza sądy. Chodzi m.in. o niektóre czynności spadkowe i te, w których można powierzyć podjęcie decyzji m.in. referendarzom sądowym czy asystentom sędziów w sprawach cywilnych, gospodarczych, prawa pracy i ubezpieczeń społecznych. Takie decyzje byłyby zaskarżalne do sądu.

Minister sprawiedliwości ma przygotować nowelizację przepisów procedur sądowych i ustawy o ustroju sądów powszechnych, tak by sądy mogły skutecznie dyscyplinować świadków i biegłych oraz adwokatów i radców prawnych, by przestrzegali powagi sądu. Minister ma też zaproponować takie rozwiązania, by to zespół obsługujący sędziego mógł przygotowywać dla niego wszystkie materiały, dane, informacje i wykonywać jego decyzje. W takim zespole ma znaleźć się sekretarz sądowy i asystent lub referendarz sądowy. Takie zespoły powinny też pomagać w pracy prokuratorów. Rząd chce też wyeliminować w działaniach sądów bariery wynikające z nieprawidłowego współdziałania z policją, służbą więzienną, pocztą, instytucjami państwowymi, samorządowymi, służbą zdrowia.

Rząd chce też opracować ustawę, która zmieni zasady postępowań dyscyplinarnych dla sędziów, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, notariuszy, komorników, referendarzy, asystentów sędziów. Postępowania te mają być prowadzone w pierwszej instancji w sądach apelacyjnych - w nowych ich komórkach - w kadencyjnych sądach dyscyplinarnych. Postępowania przed nimi mają być jawne, a orzeczenia być podawane do publicznej wiadomości. Minister ma uzyskać możliwość zawieszania sędziów w wykonywaniu obowiązków służbowych oraz móc wydać zgodę na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej. Ma zostać wprowadzona nowa kara dyscyplinarna - ostrzeżenie o nieprzydatności do służby.

Zgodnie z programem rządu, będzie wspólna aplikacja sędziowsko- prokuratorska i powstanie Krajowa Szkoła Sędziów i Prokuratorów. Ma też powstać ustawa o biegłych sądowych i ustawa zmieniająca zasady pracy komorników sądowych. Zmieniony ma być tryb powoływania, funkcjonowania, kontrolowania i rozliczania komorników adekwatnie do ich pozycji funkcjonariuszy publicznych. Przy prezesach sądów mają powstać jednostki nadzorujące komorników. Zakres możliwych działań komorników ma być powiększony o obowiązek podejmowania działań poszukiwawczo-windykacyjnych w sprawach z wniosku Skarbu Państwa, gminy, sądu lub prokuratora. Powstanie też zespół ds. reformy więziennictwa.

Rząd w zakresie zmian prawa chce powołać zespół ds. nowelizacji kodeksów karnych. Zmiany w kodeksach mają prowadzić do uproszczenia procedur, racjonalizacji systemu kar oraz nowego uregulowania zasad odpowiedzialności karnej.

Powstać ma też ustawa zaostrzająca represje za chuligaństwo, przewidująca m.in. ograniczenie możliwości orzekania kar z warunkowym zawieszeniem jej wykonania, automatyczne podwyższenie o połowę dolnej granicy zagrożenia karą, wprowadzenie obligatoryjnej kary grzywny lub nawiązki. Ustawa ma wprowadzić sądy 24-godzinne - rozpatrujące sprawy w postępowaniu przyspieszonym za przestępstwa o drobnej i średniej wadze oraz o charakterze chuligańskim. Sądy te będą one mogły nakładać kary nie wyższe niż 3 lata pozbawienia wolności - chce rząd.

Minister ma powołać też zespoły opracowujące ustawy dla programu "Spokojny dom". W pakiecie ma się znaleźć wzmocnienie samorządu i władz państwowych w walce z dolegliwymi społecznie przestępstwami i wykroczeniami, zaostrzenie kodeksu wykroczeń poprzez obniżenie wieku odpowiedzialności karno-administracyjnej, uproszczenie i przyspieszenie postępowania, zaostrzenie przepisów ustawy antyalkoholowej. Rząd chce też wpisać do ustawy skuteczniejsze możliwości karania za naruszenia spokoju i porządku publicznego, ciszy nocnej, obyczajności oraz przepisy zwalczające "drobną, ale uciążliwą recydywę".

W ramach reorganizacji prokuratury ma zostać wyodrębniony pion do spraw zwalczania przestępczości zorganizowanej. Biuro do spraw przestępczości zorganizowanej ma być podporządkowane bezpośrednio zastępcy prokuratora generalnego, oprócz tego ma powstać 10 wydziałów zamiejscowych prokuratur usytuowanych równolegle do prokuratur apelacyjnych, a wydziały przestępczości zorganizowanej w prokuraturach apelacyjnych i okręgowych mają być zlikwidowane. Ta część prokuratury zajmowałaby się najpoważniejszymi przestępstwami - przeciwko pokojowi, ludzkości, wojennymi, łapownictwa w organach władzy, przestępstwami popełnianymi przez sędziów i prokuratorów, przestępstwami o charakterze terrorystycznym i popełnianymi przez zorganizowane grupy przestępcze.

Zreorganizowane ma być też postępowanie przygotowawcze - zamiast nadzoru prokuratorskiego będą utworzone w sądach rejonowych wydziały ds. postępowania przygotowawczego. To one będą rozpatrywać zażalenia na decyzje prokuratora w postępowaniu przygotowawczym. Prokuratorzy maja zostać przeniesieni m.in. do wydziałów śledczych. Zmienić się mają również zasady nadzoru służbowego w prokuraturze.

W zakresie działań ministra koordynatora służb specjalnych oprócz już wymienianych - takich przygotowanie projektu ustawy, która zlikwiduje Wojskowe Służby Informacyjne i utworzy kontrwywiad i wywiad wojskowy - znalazło się przygotowanie ustawy o powołaniu pełnomocnika ds. zwalczania nadużyć w instytucjach publicznych, powołanie tegoż oraz utworzenie urzędu (zwanego popularnie urzędem antykorupcyjnym).

Koordynator ma się zająć również stopniowym ograniczeniem kompetencji Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego w zakresie prowadzenia śledztw, kontrolować prawidłowość reagowania na najpoważniejsze zagrożenia przestępczością w sektorach energetycznym, farmakologicznym, kapitałowym i przy prywatyzacji. Koordynator zajmie się też kontrolą legalności funkcjonowania w biznesie funkcjonariuszy i żołnierzy służb specjalnych.