Krzysztof Kęciek
Rząd Niemiec solidnie przygotował się na atak nowej grypy. Zdaniem niektórych - aż za bardzo. Władze landów zakupiły 50 mln szczepionek. 26 października rozpoczęła się największa akcja masowych szczepień w dziejach Republiki Federalnej. W pierwszym tygodniu szczepienia mieli dostawać lekarze, pielęgniarki, policjanci, strażacy i inni funkcjonariusze służb ratowniczych, w drugim tygodniu - osoby przewlekle chore (astma, dolegliwości płuc) oraz kobiety w ciąży. Najpóźniej od 15 listopada szczepionki będą podawane "zwykłym obywatelom". Ale każdy kraj federalny zorganizował operację w inny sposób. W Bawarii i Hesji szczepionki były od razu dostępne dla każdego. Szczepionki są darmowe, finansowane z budżetów kas chorych. Program ten wywołuje
ogromne kontrowersje.
Publicysta "Süddeutsche Zeitung" napisał, że władze przedstawiły obywatelom "gotowy tylko w połowie plan z użyciem gotowych tylko w połowie szczepionek". Niektórzy czołowi politycy, tacy jak wiceprzewodniczący frakcji parlamentarnej CDU Wolfgang Bosbach, oświadczyli, że się nie szczepią. Bosbach otwarcie się cieszył, że "szczepienia wciąż jeszcze są dobrowolne".
Także entuzjazm społeczeństwa na razie jest umiarkowany. 60% mieszkańców Hesji nie zamierza się szczepić. W innych krajach federalnych nie przeprowadzono sondaży, ale sytuacja zapewne jest podobna. Część polityków, jak Karl Lauterbach, ekspert od spraw zdrowotnych w socjaldemokracji, usiłuje przekonać sceptyków. "To bardzo niebezpieczna choroba, na którą mogą umierać ludzie młodzi i dzieci. Właśnie w przypadku młodych nowa grypa może mieć ostrzejszy przebieg, niż sobie jeden czy drugi wyobraża", straszy Lauterbach, na razie bez większego skutku.
Nieufność obywateli jest zrozumiała. Od kwietnia br. na nową czy też świńską grypę, wywołaną przez wirus A/H1N1, zachorowało w Niemczech 25.285 osób, z czego trzy zmarły (przy czym wcześniej cierpiały na inne poważne dolegliwości). Choroba jak do tej pory ma łagodny przebieg. Komentatorzy przypominają, że zwykła grypa powoduje w Niemczech od 10 do 20 tys. zgonów rocznie, a jednak nikt z tego powodu nie ogłasza pandemii. Powszechna jest opinia, że urzędnicy, którzy doprowadzili do akcji szczepień,
siedzą w kieszeni
koncernów farmaceutycznych. "Europejski urząd, dopuszczający lekarstwa do użytku, finansowany jest przede wszystkim przez ten przemysł, większość członków niemieckiej Komisji Szczepień znalazła się na liście honorariów koncernów farmaceutycznych", napisała "Süddeutsche Zeitung". Angela Spelsberg z zarządu antykorupcyjnej organizacji Transparency International oskarżyła ekspertów wychwalających zalety szczepionek o to, że przez kontakty z firmami farmaceutycznymi uwikłali się w potężny konflikt interesów. Zdaniem pani Spelsberg, państwo zakupiło ogromną ilość szczepionek bez odpowiedniego ich przebadania. Także wielu specjalistów uważa, że preparaty te nie zostały przetestowane w dostateczny sposób i mogą mieć poważne skutki uboczne, zwłaszcza dla dzieci i kobiet w ciąży.
Prawdziwy skandal rozpętał się nad Łabą i Renem, kiedy prasa ujawniła, że przygotowano "szczepionki dwóch kategorii", lepszą dla polityków, urzędników rządowych i żołnierzy Bundeswehry, gorszą - dla zwykłych obywateli. Władze zakupiły 50 mln szczepionek Pandemrix firmy GlaxoSmithKline. Preparaty te zawierają oprócz fragmentów wirusa także substancję wzmacniającą ich działanie. Zdaniem niektórych ekspertów, ta substancja może powodować powikłania. Okazało się jednak, że rząd zamówił także 200 tys. sztuk szczepionki Celvapan w amerykańskiej firmie Baxter International.
Celvapan zawiera większą koncentrację fragmentów wirusa, dlatego jest skuteczny także bez substancji wzmacniającej, która nie wchodzi w jego skład. Te szczepionki mają zostać
przeznaczone dla VIP-ów.
Kiedy ujawniono ów fakt, w Republice Federalnej rozpętała się prawdziwa burza. Biggi Bender z Partii Zielonych stwierdziła gniewnie: "Wielkie ryzyko dla ludu, małe ryzyko dla rządu. Tego rodzaju medycyna dla dwóch klas nie powinna istnieć w demokracji". Nadaremnie kanclerka Angela Merkel zapewniała, że skorzysta z usług swego lekarza rodzinnego i przyjmie "ludowy" pandemrix. Na próżno urzędnicy rządowi tłumaczyli, że szczepionkę zamówiono w firmie Baxter wiele miesięcy temu, kiedy jeszcze nie wiedziano, że ma ona inny skład. Potem trzeba było dotrzymać zawartej umowy. Ponadto nie wiadomo, czy ta szczepionka jest rzeczywiście lepszej jakości. Być może bez substancji wzmacniającej preparat okaże się słabszy i podczas epidemii dygnitarze i żołnierze narażeni będą na większe niebezpieczeństwo niż przeciętny Hinz czy Kunz - wyjaśniali podkreślający zalety szczepień medycy. Obywatele na razie nie dali się przekonać. Komentatorzy obawiają się, że masowa akcja szczepień okaże się "milionowym fiaskiem". Urzędnicy
systemu opieki zdrowotnej liczą jednak, że 20-30% mieszkańców RFN zaszczepi się, zanim zacznie się zima. Komisja Europejska ostrzegła przecież 27 września, że na nową grypę może zachorować do 30% mieszkańców Unii Europejskiej. Komisarz UE ds. zdrowia Androulla Vassiliou wyraziła na łamach berlińskiego dziennika "Die Welt" opinię, że podczas nadchodzących miesięcy wirus może się zmutować i stać znacznie bardziej agresywny, przy czym niewykluczone, że choroba spowoduje wiele zgonów. Czas pokaże, czy obywatele RFN przestraszą się tych mrocznych przepowiedni i masowo pospieszą do punktów szczepień.
Szczepienie Ameryki
USA zamówiły 150 mln szczepionek przeciw świńskiej grypie. Wystarczy to dla połowy obywateli
Agnieszka Fabian McGhee
Korespondencja z Nowego Jorku
Jeżeli ktoś spodziewa się po tej korespondencji obrazu powszechnego przekonania Ameryki o tym, że szczepionki mogą ją uchronić przed każdą chorobą, to się zawiedzie. W Stanach Zjednoczonych, tak jak okres fascynacji bronią nuklearną, mającą zapewnić im bezpieczeństwo i kontrolę światową, minął również okres fascynacji wakcynami mającymi zapewnić im panowanie nad chorobami.
Zresztą analogie wojenne nie są tu nieuzasadnione. Na początku zeszłego tygodnia amerykański prezydent wprowadził formalny stan zagrożenia świńską grypą. Jak zauważa agencja Associated Press, dyrektywa napisana jest językiem podobnym do zawiadamiania społeczeństwa o kataklizmie, a w związku z tym wprowadzenia regulacji specjalnych i możliwości omijania pewnych wymogów federalnych. Opinia publiczna zastanawia się, czy chodzi tylko o uproszczenie rozdętych formalności w przypadku uruchamiania pomocy medycznej z programów Medicare (dla emerytów) i Medicaid (dla najbiedniejszych) w celu ułatwienia aplikowania szczepionki przeciw wirusowi A/H1N1, czy też może o wprowadzenie obowiązku jej przyjmowania. Barack Obama, informując
o wydaniu wojny świńskiej grypie,
zapewnił, że Ameryka jest do niej dobrze przygotowana, aczkolwiek niektóre placówki mają kłopoty z zapewnieniem opieki wszystkim potrzebującym. Są też opóźnienia w dostawie szczepionek. Do służby zdrowia trafiło ich dotąd 11 mln, choć powinno już 40 mln, na 150 mln zamówionych ogółem. Przypomnijmy, że Stany Zjednoczone liczą 308 mln mieszkańców. Zdaniem administracji, choroba szerzy się w 46 z 50 stanów i osiąga poziom zachorowań dający się porównać z grypą sezonową. Apogeum grypowe to czas od końca listopada do początku marca i dlatego należy zaszczepić jak najwięcej mieszkańców USA. Organizacje obrony praw człowieka, nie mówiąc o zwolennikach teorii spiskowej, uważają, że zmuszanie do szczepienia narusza wolność jednostki i jej nietykalność osobistą. W masowych na niespotykaną dotąd skalę szczepieniach może chodzić, ich zdaniem, o poddanie społeczeństwa swego rodzaju kontroli i "katalogowaniu".
Pojawia się coraz więcej głosów wskazujących na potrzebę umożliwienia szczepień nierozpieszczanym dotąd przywilejami socjalnymi nielegalnym imigrantom, których jest w Stanach około 12 mln. "Pozostawienie ich bez szczepionki może zwiększyć ryzyko pandemii, w której tkwimy po uszy", alarmuje prof. dr Kevin Fiscella z Wydziału Medycyny University of Rochester w Nowym Jorku. Zauważa jednak, że przekonanie nielegalnych imigrantów może być trudne, bo "żyją w strachu przed deportacją, a kontakt z jakąkolwiek instytucją pararządową, nawet związaną z ochroną zdrowia, może budzić niepokój". Przerażenia pandemią nie podziela opinia publiczna. Kolejne sondaże pokazują
wzrost sceptycyzmu
w tej kwestii. Zapytany, co sądzi o zagrożeniu Ameryki świńską grypą, amerykański immunolog i alergolog, prof. dr med. Marek Pieńkowski, właściciel sieci klinik w stanie Tennessee, odpowiada: - Nie znam żadnych oficjalnych danych ani na temat wyjątkowego zagrożenia powodowanego wirusem A/H1N1, ani na temat zjawiska świńskiej grypy. Nie są też znane skutki uboczne, jakie może wywoływać bardzo szybko komponowana szczepionka przeciwko wirusowi. Jeżeli moi pacjenci pytają, czy mają się szczepić, odpowiadam, że decyzję powinni podjąć sami, zważywszy wszystkie argumenty zwolenników i przeciwników. Dr med. Jadwiga Pawłowska, internistka z Manhattanu współpracująca z kilkoma szpitalami i prowadząca rozległą praktykę prywatną z pacjentami, których nazwiska pojawiają się na pierwszych stronach gazet, mówi: - Rośnie sceptycyzm wobec szczepionki przeciwgrypowej, która znana jest w Stanach od ponad 20 lat. Co roku szczepi się 30-40% moich podopiecznych. Mam też wielu pacjentów, którzy odmawiają szczepienia. Nie mogę
stwierdzić jednoznacznie, że ci, którzy przyjmują szczepionkę, zapadają na grypę rzadziej niż ci, którzy jej nie biorą. Miałam przypadki ciężkiej grypy z powikłaniami mimo szczepienia. Mam pacjentkę, która niedługo kończy 100 lat, nigdy nie szczepiła się na grypę i... nigdy na nią nie chorowała. Nie sądzę, aby jakakolwiek grypa przy dzisiejszym stanie rozwoju medycyny mogła wywołać plagę porównywalną z epidemią grypy hiszpańskiej z lat 1918-1919, która pochłonęła 80-100 mln istnień ludzkich.
Dr Pawłowska zwraca uwagę, że szczepionka przeciwgrypowa może wywoływać skutki uboczne, łącznie z porażeniem nerwów powodującym paraliż. Prasa donosiła o czterech przypadkach śmierci po zaaplikowaniu szczepionki przeciw świńskiej grypie w Szwecji. Dlatego prowadzeniu masowych kampanii propagandowych na rzecz szczepień muszą towarzyszyć prace nad podnoszeniem skuteczności szczepionek
i eliminowaniem skutków ubocznych.
Dotyczy to zwłaszcza szczepionki przeciwko wirusowi A/H1N1, która nie została do końca przebadana.
Wedle rekomendacji Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom (CDC) w pierwszej kolejności szczepieniom przeciw świńskiej grypie poddawani mają być: kobiety w ciąży, pracownicy służby zdrowia, ludzie młodzi (do 24. roku życia) i osoby cierpiące na choroby przewlekłe. - Nie wierzę, aby to zalecenie kiedykolwiek stało się nakazem - mówi dr Pawłowska. - W stanie Nowy Jork w wielu szpitalach personel medyczny odmawia już szczepienia nawet przeciwko zwykłej grypie. Stanowe władze medyczne grożą konsekwencjami w postaci zwolnień, ale to doprowadziłoby do procesów sądowych i skandalu.
Silne lobby antyszczepieniowe sięga nie tylko po argumenty swobód ludzkich, ale także argumenty medyczne. Wrogiem numer jeden są związki rtęci stosowane jako konserwanty szczepionek, w tym sól sodowa kwasu etylortęciotiosalicylowego (Natrium aethylhydrargyrithiosalicylicum), znana pod farmaceutycznymi nazwami Thiomersal, Tiomersal, Thimerosal, Timerosal i Thiomersalum, używana w większości szczepionek dziecięcych. Jedną z hipotez jest m.in. wpływ tej substancji na powstawanie autyzmu dziecięcego. Trwa co do tego zagorzały spór pomiędzy naukowcami.
- Aby problem szczepień mógł się stać przedmiotem naprawdę wolnej dyskusji i wymiany poglądów, musi przestać nad nim wisieć bat poprawności politycznej. Nie może być tak, że problem szczepień jest jakąś prawdą objawioną, tak jak np. równość rasowa, a kto wyraża wątpliwości, jest dewiantem z marginesu opinii. Ja sam jestem generalnie za szczepieniami, ale bardziej za amerykańską wolnością i demokracją w prawie wyrażania opinii - mówi dr James Abrams, nowojorski lekarz.