Jak fundusze UE zmienią kulturalną mapę Polski?

Dzięki Funduszom Europejskim dawne pałace, muzea i parki kulturowe otrzymują drugie życie, a zwiedzanie coraz częściej przypomina wyprawę do multimedialnego laboratorium inspiracji. Najnowsza edycja programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko przyspiesza ten proces, zapewniając setki milionów euro na modernizacje, które umożliwiają łączenie wypoczynku z edukacją oraz ochronę dziedzictwa dla kolejnych pokoleń. Przyglądamy się miejscom w całej Polsce, które dzięki unijnemu wsparciu przechodzą niezwykłą metamorfozę.

Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko to następca popularnego programu Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, ale o jeszcze szerszym zasięgu. Dotacje można przeznaczyć nie tylko na remont zabytkowych murów, lecz także na zieloną energię, nowoczesne systemy ochrony zbiorów, technologie cyfrowe, a nawet aplikacje w rozszerzonej rzeczywistości. Wszystko to przy zachowaniu pełnej dostępności – dla seniorów, rodzin z dziećmi i osób z niepełnosprawnościami. W rezultacie powstają obiekty nie tylko piękniejsze, lecz także otwarte i funkcjonalne. A ich rola wykracza daleko poza klasyczne "muzealne" zwiedzanie.

Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku to rozległy park i pałac, które kiedyś należały do malarza Józefa Brandta. Dzięki dofinansowaniu przejdzie największą przebudowę w swojej historii. Projekt "Rozbudowa i modernizacja Muzeum Rzeźby Współczesnej wraz z zagospodarowaniem terenu w ramach rewitalizacji społecznej Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku" otrzymał ponad 36 milionów złotych dofinansowania. Obejmie budowę przeszklonego pawilonu wejściowego, nowej sali ekspozycyjnej, archiwum z biblioteką i pracowni edukacyjnej. Odnowiony park rzeźby zyska nowe ścieżki i miejsca warsztatowe. W dodatku, zgromadzona kolekcja zostanie do 2026 r. w całości zdigitalizowana i udostępniona online.

Z kolei Muzeum Poznania, dzięki ponad 56 milionom złotych z programu, połączy renesansowy Ratusz oraz trzy zabytkowe kamienice w spójny kompleks wystawienniczo-edukacyjny. Zakres prac obejmuje pełną konserwację fasad i polichromii, gotyckich podziemi Ratusza, generalny remont dachów i stropów kamienic, instalację wind oraz podnośników dla osób z niepełnosprawnościami, a także digitalizację 13 300 archiwalnych zdjęć i renowację mechanizmu słynnych "poznańskich koziołków". W nowych wnętrzach powstanie Muzeum Mieszkańców z interaktywną narracją o życiu dawnych poznaniaków. Po zakończeniu inwestycji renesansowe skarby Poznania zostaną po raz pierwszy w pełni udostępnione publiczności.

Muzeum Tatrzańskie im. dra Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem otworzy nową filię w gmachu dawnej szkoły muzycznej. W nowym Muzeum Taternictwa i Narciarstwa powstanie ponad 450 m2 ekspozycji z interaktywną opowieścią o pionierach wspinaczki i himalaizmu. Symulator jazdy na nartach, wirtualna ścianka wspinaczkowa, zielone technologie – wszystko to czyni z placówki nowoczesne centrum górskiej edukacji.

Nowoczesne obiekty finansowane z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko oferują znacznie więcej niż tradycyjne zwiedzanie. Multimedialne gry, projekcje 3D, warsztaty rzemiosła czy pokazy VR zamienią wizytę w aktywną lekcję historii i sztuki. Rodziny będą mogły połączyć zwiedzanie na przykład z piknikiem w parkach muzealnych, a szkoły zrealizować program "poza klasą". W projektach stosowane będą również rozwiązania przyjazne środowisku i użytkownikom: pompy ciepła, panele fotowoltaiczne, zielone dachy, szerokie podjazdy, kontrastowe oznakowanie, audiodeskrypcja oraz pętle indukcyjne. Dzięki temu kultura staje się nie tylko bardziej ekologiczna, lecz naprawdę dostępna dla każdego odbiorcy – niezależnie od jego wieku czy sprawności.

To nie są obietnice bez pokrycia. Podobne projekty zrealizowane w poprzednich latach, w ramach dwóch edycji programu Infrastruktura i Środowisko, to m.in. najbardziej popularne Centrum Nauki Kopernik w Warszawie, które przyczyniło się do powstawania w kolejnych latach w różnych miejscach Polski placówek o podobnym charakterze, gdzie w jednym miejscu przenika się nauka oraz kultura i sztuka, czy chociażby Centrum Nauki i Techniki EC1 w Łodzi – przemienione z zabytkowej elektrociepłowni w centrum nowoczesnej edukacji. Dziś te miejsca przyciągają setki tysięcy odwiedzających rocznie. Kolejne obiekty już czekają na swoją kolej.

Fundusze UE nie tylko ratują zabytki. Sprawiają, że możemy z nich korzystać wygodnie i w jeszcze bardziej ciekawy sposób. Lista inwestycji na kulturalnej mapie Polski będzie rosła z roku na rok. O tym, jak program wspiera kulturę i nie tylko, dowiecie się z aktualności na stronie internetowej oraz z bezpłatnego biuletynu "Rozejrzyj się!". Już dziś warto też zaplanować własną podróż szlakiem odmienionych miejsc i przekonać się na własne oczy, jak blisko jest od wypoczynku do inspiracji. Atrakcje kulturalne znajdziecie na interaktywnej mapie projektów.