Halloween - kiedy jest, tradycja, przebrania, zabawy, dynia

Upiorna noc Halloween obchodzona jest już od przeszło 2000 lat. ”Wigilię Wszystkich Świętych” obchodzi się niezmiennie 31. października, a najhuczniej w krajach anglosaskich oraz w Portoryko. Ani 31 październik ani 1 listopad nie są dniami wolnymi od pracy. Po wielkim głodzie ziemniaczanym w latach 40. XIX w. spora część katolików z Irlandii wyemigrowała za chlebem do USA, przywożąc jednocześnie ze sobą zwyczaj obchodzenia pogańskiego święta Halloween. Kostiumy na Halloween pojawiły się w latach 30. XX w.

W Greenwich Village na Manhattanie w Nowym Jorku corocznie organizowany jest wówczas wielki przemarsz przebierańców, zwany Halloween Parade. Możemy zobaczyć najciekawsze przebrania na Halloween oraz kukły reprezentujące znane postaci z życia celebryckiego czy ze świata polityki.

Halloween w Polsce traktowane jest nieco marginalnie. Nie wszystkim odpowiada bowiem mieszanie tradycji pogańskich z chrześcijańskimi. Dodatkowo w naszym kraju 31 październik kojarzy się raczej z mającym nastąpić kolejnego dnia Dniem Wszystkich Świętych, kiedy to w rodzinnym gronie tłumnie odwiedzamy cmentarze, oddając cześć zmarłym bliskim. Kościół katolicki modli się wówczas za chrześcijan, którzy odeszli, osiągnęli zbawienie i znajdują się w niebie, celebrując ten dzień prawdopodobnie już od 741 roku. Po Święcie Zmarłych, które jest dniem zwyczajowo wolnym od pracy, 2. listopada następuje Dzień Zaduszny.

Halloween to dosyć specyficzne święto. Historia Halloween ma korzenie w wierzeniach starożytnych Celtów. W ich kulturze 31 października był ostatnim dniem lata, kiedy to wszystkie dusze osób zmarłych w ostatnim roku, a także osób wciąż nie narodzonych opuszczały miejsca swojego doczesnego pochówku i po wyjściu z grobów szukały dla siebie nowych ciał na kolejny rok. Żywi Celtowie ze strachu przed kradzieżą ich ciał rozpoczęli zwyczaj przebierania się w stare i brudne łachmany w celu odstraszenia dusz krążących w poszukiwaniu ofiar. Wychodzili z domu, udając włóczęgów i biedaków, w których ciałach nikt nie chciałby przebywać przez cały rok, a dodatkowo nie zapalali światła w domostwach, żeby wyglądały na możliwie najbardziej nieprzyjazne dla gości. Przychylność duchów można było sobie zapewnić, umieszczając na gankach czy w przedsionkach domów naczynia ze specjalnie przygotowanym dla nich jedzeniem. Od siedzib próbowano odpędzić niechciane dusze, robiąc mnóstwo hałasu i tańcząc w przebraniach przy wielkich ogniskach.

Koniec lata był właśnie wigilią święta Samhain, które połączono z biegiem lat z angielską Wigilią Wszystkich Świętych. Nazwa All Hallow's Eve po przekształceniu daje określenie Halloween. W Stanach Zjednoczonych tradycją jest już, że przez cały tydzień, skończywszy na 1 listopada, wieczorami stacje telewizyjne emitują mnóstwo strasznych filmów oraz horrorów.

Stopniowo z brzydkich i podartych ubrań wyklarowały się znane nam w dzisiejszej formie stroje na Halloween. Początkowo tradycję traktowano bardziej poważnie i zakładano odpychające kostiumy oraz przerażające maski, aby nie przypominać ludzi i nie zachęcać poszukujących swojego miejsca dusz. 31. października na ulicach miast i wsi królowała makabra i koszmarne widoki. Obecne przebrania na Halloween oraz maski na Halloween to przede wszystkim stroje superbohaterów ze znanych produkcji filmowych i postaci z horrorów, kostiumy upiorów, wampirów, czarownic, duchów. Stroje na Halloween dla dzieci do złudzenia przypominają te dla dorosłych, a uzupełnia je makijaż na Halloween.

Główne zabawy na Halloween, które możemy zaobserwować na ulicach w zachodniej części Europy czy w Stanach Zjednoczonych, to Trick or Treat, czyli dziecięcy zwyczaj chodzenia po domach w poszukiwaniu słodyczy i przekąsek. Ma on korzenie w chrześcijańskiej tradycji ze średniowiecza, kiedy to chodzono po okolicznych mieszkańcach i żebrano o tzw. Ciasto duszy. Rozmiar podarowanego wypieku był wprost proporcjonalny do późniejszych żarliwych modlitw o zbawienie duszy. W Japonii najmłodsze dzieci przebierane są za dobre duszki. Jeżeli nie otrzymają łakoci, maja prawo do robienia w odwiedzonych domach psików, czyli przykładowo smarowania klamek pastą do zębów. Najbardziej znana parada w kraju kwitnącej wiśni odbywa się w Kawasaki.

Oprócz tradycyjnego już Trick or Treat (Cukierek albo psikus) najpowszechniejsze zabawy na Halloween to:

• Odwiedzanie strasznych farm (Scary Farms), czyli starych domów ze sceneriami oraz postaciami rodem ze znanych horrorów.
• Ogniska z wrzucaniem orzechów. Czyj orzech głośno pęknie z trzaskiem, ta osoba zakocha się z wzajemnością.
• Pływające jabłka. Całe owoce umieszcza się w misie z wodą i kolejno próbuje wyłowić je jedynie przy pomocy zębów. Komu uda się złapać nie nadgryzione jabłko, ten będzie miał szczęście przez cały przyszły rok.
• Skakanie przez płonące świece. 12 zapalonych świec rozstawia się w kole na ziemi i każdy z uczestników zabawy przeskakuje przez wszystkie z nich. Liczba świeczek, które nie zgasną, odpowiada miesiącom z powodzeniem życiowym a nadchodzącym roku.
• Wróżenie w rożnych formach. W dawnych czasach wierzono, że właśnie 31. października następuje otwarcie się wrót przyszłości, którymi podróżują dusze. Wróżbitom sprzyjać miały krążące po ziemi duchy, stwarzające atmosferę do ponoć faktycznie sprawdzających się przepowiedni.

Pomarańczowa dynia jest swoistym symbolem Halloween. A wszystko zaczęło się od historii o Jacku oszuście (Stingy Jack), którą opowiadali sobie Irlandczycy i zmieniali kolejne jej wersje. Mężczyzna był prawdopodobnie farmerem alkoholikiem, nie żyjącym dobrze z okolicznymi wieśniakami. Drobny przestępca po śmierci nie został wpuszczony do nieba i długo krążył drogą do piekła, a w międzyczasie oszukał i uwięził nawet samego diabła. Świat oświetlał sobie jedynie kawałkiem węgla, który płonął w wydrążonej rzepie. Latarnia na Halloween zmieniła się już w USA w dynię i odtąd te właśnie warzywa stanowią niezbędne ozdoby na Halloween.

Dynia na Halloween symbolizuje podobno błąkające się po świecie dusze, nie mogące znaleźć swojego miejsca. Dynie na Halloween to efektowne dekoracje na Halloween, znane już powszechnie pod nazwą Jack-o'-lantern. To, jak zrobić dynię na Halloween, zależy jedynie od fantazji i wyobraźni autora. Warzywo wydrąża się ostrym nożem w różnych kształtach, a w środek wstawia zapaloną świeczkę. Wzory lampionów z dyni można znaleźć w internecie. Miąższ wykorzystuje się do samodzielnego przygotowania łakoci na Halloween: słynnego pumpkin pie, ciasteczek, cukierków, słodkiego chlebka czy też placków dyniowych. Pestki warto wysuszyć w rozgrzanym piekarniku i uprażone na suchej patelni dodawać do wytrawnych potraw – makaronów, kasz albo zup. Wydrążona dynia będzie również świetnym pojemnikiem na łakocie na Halloween.