Główne ugrupowania polityczne Iraku
Po obaleniu przez siły koalicyjne prezydenta Saddama Husajna irackie ugrupowania dotychczasowej opozycji przystępują do wypełnienia próżni
politycznej po reżimie baasistowskim.
Wtorkowe spotkanie działaczy irackich zorganizowane przez USA w bazie lotniczej Tallil koło starożytnego Uru w południowym Iraku mogło ujawnić głębokie podziały między radykalnymi i umiarkowanymi ugrupowaniami irackich szyitów i sunnitów, Kurdów i monarchistów, a także między działaczami opozycji w kraju i tymi, którzy całe lata przebywali na uchodźstwie.
Wielu Irakijczyków jest niezadowolonych z decyzji Waszyngtonu, aby na czele tymczasowej administracji cywilnej kraju stanął amerykański generał w stanie spoczynku Jay Garner.
Ahmed Szalabi, przywódca Irackiego Kongresu Narodowego, nie zjawił się w Tallil, a główne opozycyjne ugrupowanie szyitów, Najwyższa Rada Rezolucji Islamskiej w Iraku, zbojkotowało naradę.
Poniżej zwięzłe informacje o niektórych ugrupowaniach irackich:
IRACKI KONGRES NARODOWY (INC)
Finansowany przez Stany Zjednoczone, jest formalnie organizacją patronacką wspierającą ugrupowania irackie, które od dawna występowały przeciwko rządom Saddama Husajna.
Założyło go w 1992 roku przeszło 300 emigracyjnych irackich polityków, oficerów i duchownych muzułmańskich. Skupia przeszło 30 ugrupowań politycznych - demokratycznych, liberalnych, świeckich, islamskich i kurdyjskich.
W 1996 roku Saddam Husajn wysłał wojska do irackiego Kurdystanu i zmusił INC do zamknięcia swego biura w tej enklawie. Podobno Kongres przygotowywał wtedy przewrót antysaddamowski, korzystając przy tym z pomocy USA.
INC prawie nie działał później na terytorium Iraku. Jego losy odmieniło w 2001 roku objęcie władzy w USA przez republikańską administrację prezydenta George'a W. Busha, który przyznał INC 97 milionów dolarów.
Szefem INC jest działający dotychczas z Londynu Ahmed Szalabi, biznesmen, który ma wpływowych przyjaciół w Pentagonie i w Kongresie USA.
Część działaczy INC zakwestionowała przywództwo Szalabiego i założyła konkurencyjne ugrupowanie. Należy do niego kilka organizacji INC.
Jest to tak zwana Grupa Czterech - dwie partie kurdyjskie, które kontrolują Irak północny, szyicka Najwyższa Rada Rewolucji Islamskiej w Iraku (SCIRI) i dysydenci z partii Baas Saddama Husajna.
DEMOKRATYCZNA PARTIA KURDYSTANU (KDP)
Założona w 1946 roku przez Mustafę Barzaniego, jest jednym z najstarszych ugrupowań opozycyjnych Iraku. Domagając się większych swobód dla czterech milionów irackich Kurdów, raz po raz walczyła z Bagdadem przez dziesiątki lat.
Syn Barzaniego Masud przejął kierownictwo po śmierci ojca w 1979 roku. W zeszłym roku KDP przedstawiła projekt konstytucji Iraku, przewidujący autonomię dla Kurdów w ramach państwa federalnego.
Od wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku KDP kontroluje część irackiego Kurdystanu. Pozostałą częścią tego regionu zarządza konkurencyjna Patriotyczna Unia Kurdystanu. W połowie lat 90. między dwoma rywalizującymi ugrupowaniami wybuchły walki, co dostarczyło Saddamowi Husajnowi pretekstu do zbrojnej interwencji. Później partie kurdyjskie pogodziły się i w październiku 2002 roku doprowadziły do wznowienia prac swego regionalnego parlamentu.
PATRIOTYCZNA UNIA KURDYSTANU (PUK)
Powstała w 1975 roku w Damaszku, gdy jej przywódca Dżalal Talabani wystąpił z KDP po upadku powstania kurdyjskiego 1974-75. We wrześniu zeszłego roku PUK porozumiała się z KDP w sprawie projektu konstytucji. Określa on strukturę administracji regionalnej i przewiduje, że stolicą regionu kurdyjskiego będzie Kirkuk, centrum bogatego zagłębia naftowego, dotychczas leżący poza obszarem autonomicznym administrowanym przez PUK i KDP. Talabani powiedział, że region kurdyjski ze stolicą w Kirkuku byłby częścią "demokratycznego, pluralistycznego i federalnego Iraku".
70-letni obecnie Talabani utrzymuje dobre stosunki z Iranem i Arabią Saudyjską. Regularnie spotyka się także z przedstawicielami rządów USA i Turcji.
NAJWYŻSZA RADA REWOLUCJI ISLAMSKIEJ W IRAKU (SCIRI)
Kieruje nią działający z Iranu ajatollah Mohammad Bakir al-Hakim. Jego ojciec, wielki ajatollah Muhsin al-Hakim, był aż do swej śmierci w 1970 roku jednym z najwyższych rangą duchownych szyickich. Gremium kierowniczym SCIRI, która zawiesiła członkostwo w INC, jest 70-osobowe zgromadzenie reprezentujące sześć ugrupowań islamskich i teologów szyickich.
NARODOWE POROZUMIENIE IRAKU (INA)
Ajad Alawi, wykształcony w Wielkiej Brytanii neurolog, który wystąpił w końcu lat 70. z rządzącej partii Baas i wyjechał z kraju, założył Narodowe Porozumienie Iraku przy poparciu Kuwejtu i Arabii Saudyjskiej.
Przez jakiś czas Alawi krążył między terenami kurdyjskimi, Syrią i Jordanią, aby w końcu zamieszkać w Londynie. Jest w dobrych stosunkach z Waszyngtonem. INA składa się głównie z byłych oficerów armii i funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa. Należy do Grupy Czterech.
IRACKA KOALICJA NARODOWA
Skupia szereg małych ugrupowań, którymi kierują byli oficerowie. Ich przywódcą jest generał Taufik al-Jasiri, który po klęsce Iraku w wojnie 1991 roku dowodził zbuntowanymi jednostkami wojska podczas powstania szyitów, krwawo stłumionego przez Saddama Husajna. Został wtedy ranny i uciekł na Zachód przez Arabię Saudyjską.
Jego ugrupowanie utrzymuje kontakty z innymi oficerami na uchodźstwie, w tym z byłym szefem sztabu generałem Nizarem Chazradżim i byłym szefem wywiadu wojskowego gen. Wafikiem al- Samarrajem.
IRACKI FRONT NARODOWY
Ugrupowanie działające ze Stanów Zjednoczonych. Podaje, że współdziała z innymi siłami opozycji, starającymi się utworzyć demokratyczny Irak. Popiera wolne wybory i wolny rynek. Ma nadzieję, że po ustanowieniu w Iraku demokracji i gospodarki rynkowej kraj ten "stanie się czymś w rodzaju Malezji lub Singapuru Bliskiego Wschodu". (aka)