Główne ugrupowania polityczne Iraku
Po obaleniu przez siły koalicyjne prezydenta Saddama Husajna irackie ugrupowania dotychczasowej opozycji przystępują do wypełnienia próżni
politycznej po reżimie baasistowskim.
15.04.2003 | aktual.: 15.04.2003 17:14
Wtorkowe spotkanie działaczy irackich zorganizowane przez USA w bazie lotniczej Tallil koło starożytnego Uru w południowym Iraku mogło ujawnić głębokie podziały między radykalnymi i umiarkowanymi ugrupowaniami irackich szyitów i sunnitów, Kurdów i monarchistów, a także między działaczami opozycji w kraju i tymi, którzy całe lata przebywali na uchodźstwie.
Wielu Irakijczyków jest niezadowolonych z decyzji Waszyngtonu, aby na czele tymczasowej administracji cywilnej kraju stanął amerykański generał w stanie spoczynku Jay Garner.
Ahmed Szalabi, przywódca Irackiego Kongresu Narodowego, nie zjawił się w Tallil, a główne opozycyjne ugrupowanie szyitów, Najwyższa Rada Rezolucji Islamskiej w Iraku, zbojkotowało naradę.
Poniżej zwięzłe informacje o niektórych ugrupowaniach irackich:
IRACKI KONGRES NARODOWY (INC)
Finansowany przez Stany Zjednoczone, jest formalnie organizacją patronacką wspierającą ugrupowania irackie, które od dawna występowały przeciwko rządom Saddama Husajna.
Założyło go w 1992 roku przeszło 300 emigracyjnych irackich polityków, oficerów i duchownych muzułmańskich. Skupia przeszło 30 ugrupowań politycznych - demokratycznych, liberalnych, świeckich, islamskich i kurdyjskich.
W 1996 roku Saddam Husajn wysłał wojska do irackiego Kurdystanu i zmusił INC do zamknięcia swego biura w tej enklawie. Podobno Kongres przygotowywał wtedy przewrót antysaddamowski, korzystając przy tym z pomocy USA.
INC prawie nie działał później na terytorium Iraku. Jego losy odmieniło w 2001 roku objęcie władzy w USA przez republikańską administrację prezydenta George'a W. Busha, który przyznał INC 97 milionów dolarów.
Szefem INC jest działający dotychczas z Londynu Ahmed Szalabi, biznesmen, który ma wpływowych przyjaciół w Pentagonie i w Kongresie USA.
Część działaczy INC zakwestionowała przywództwo Szalabiego i założyła konkurencyjne ugrupowanie. Należy do niego kilka organizacji INC.
Jest to tak zwana Grupa Czterech - dwie partie kurdyjskie, które kontrolują Irak północny, szyicka Najwyższa Rada Rewolucji Islamskiej w Iraku (SCIRI) i dysydenci z partii Baas Saddama Husajna.
DEMOKRATYCZNA PARTIA KURDYSTANU (KDP)
Założona w 1946 roku przez Mustafę Barzaniego, jest jednym z najstarszych ugrupowań opozycyjnych Iraku. Domagając się większych swobód dla czterech milionów irackich Kurdów, raz po raz walczyła z Bagdadem przez dziesiątki lat.
Syn Barzaniego Masud przejął kierownictwo po śmierci ojca w 1979 roku. W zeszłym roku KDP przedstawiła projekt konstytucji Iraku, przewidujący autonomię dla Kurdów w ramach państwa federalnego.
Od wojny w Zatoce Perskiej w 1991 roku KDP kontroluje część irackiego Kurdystanu. Pozostałą częścią tego regionu zarządza konkurencyjna Patriotyczna Unia Kurdystanu. W połowie lat 90. między dwoma rywalizującymi ugrupowaniami wybuchły walki, co dostarczyło Saddamowi Husajnowi pretekstu do zbrojnej interwencji. Później partie kurdyjskie pogodziły się i w październiku 2002 roku doprowadziły do wznowienia prac swego regionalnego parlamentu.
PATRIOTYCZNA UNIA KURDYSTANU (PUK)
Powstała w 1975 roku w Damaszku, gdy jej przywódca Dżalal Talabani wystąpił z KDP po upadku powstania kurdyjskiego 1974-75. We wrześniu zeszłego roku PUK porozumiała się z KDP w sprawie projektu konstytucji. Określa on strukturę administracji regionalnej i przewiduje, że stolicą regionu kurdyjskiego będzie Kirkuk, centrum bogatego zagłębia naftowego, dotychczas leżący poza obszarem autonomicznym administrowanym przez PUK i KDP. Talabani powiedział, że region kurdyjski ze stolicą w Kirkuku byłby częścią "demokratycznego, pluralistycznego i federalnego Iraku".
70-letni obecnie Talabani utrzymuje dobre stosunki z Iranem i Arabią Saudyjską. Regularnie spotyka się także z przedstawicielami rządów USA i Turcji.
NAJWYŻSZA RADA REWOLUCJI ISLAMSKIEJ W IRAKU (SCIRI)
Kieruje nią działający z Iranu ajatollah Mohammad Bakir al-Hakim. Jego ojciec, wielki ajatollah Muhsin al-Hakim, był aż do swej śmierci w 1970 roku jednym z najwyższych rangą duchownych szyickich. Gremium kierowniczym SCIRI, która zawiesiła członkostwo w INC, jest 70-osobowe zgromadzenie reprezentujące sześć ugrupowań islamskich i teologów szyickich.
NARODOWE POROZUMIENIE IRAKU (INA)
Ajad Alawi, wykształcony w Wielkiej Brytanii neurolog, który wystąpił w końcu lat 70. z rządzącej partii Baas i wyjechał z kraju, założył Narodowe Porozumienie Iraku przy poparciu Kuwejtu i Arabii Saudyjskiej.
Przez jakiś czas Alawi krążył między terenami kurdyjskimi, Syrią i Jordanią, aby w końcu zamieszkać w Londynie. Jest w dobrych stosunkach z Waszyngtonem. INA składa się głównie z byłych oficerów armii i funkcjonariuszy służb bezpieczeństwa. Należy do Grupy Czterech.
IRACKA KOALICJA NARODOWA
Skupia szereg małych ugrupowań, którymi kierują byli oficerowie. Ich przywódcą jest generał Taufik al-Jasiri, który po klęsce Iraku w wojnie 1991 roku dowodził zbuntowanymi jednostkami wojska podczas powstania szyitów, krwawo stłumionego przez Saddama Husajna. Został wtedy ranny i uciekł na Zachód przez Arabię Saudyjską.
Jego ugrupowanie utrzymuje kontakty z innymi oficerami na uchodźstwie, w tym z byłym szefem sztabu generałem Nizarem Chazradżim i byłym szefem wywiadu wojskowego gen. Wafikiem al- Samarrajem.
IRACKI FRONT NARODOWY
Ugrupowanie działające ze Stanów Zjednoczonych. Podaje, że współdziała z innymi siłami opozycji, starającymi się utworzyć demokratyczny Irak. Popiera wolne wybory i wolny rynek. Ma nadzieję, że po ustanowieniu w Iraku demokracji i gospodarki rynkowej kraj ten "stanie się czymś w rodzaju Malezji lub Singapuru Bliskiego Wschodu". (aka)
