"Gdzie Niemiec staje, tam trawa nie rośnie"

Gadaj mu tam, kiedy to Niemiec

"Niemcom jednak najlepiej wychodzi jodłowanie. Reszta to bełkot" – twierdzi „Teoś”. "Język niemiecki ma okropny wydźwięk gdy się go słyszy. W dodatku nigdzie na święcie się z nim nie porozumiesz" – napisał Turysta.

Słowo "Niemiec" niemal od zawsze oznacza, że byli oni postrzegani jako ludzie niemi, porozumiewający się obcym, niezrozumiałym językiem. Polacy określali język niemiecki "szwargotem". Obecnie w języku polski znajdziemy wiele przysłów, wierszyków i piosenek, które wskazują na niezrozumiałość języka niemieckiego (np. "Siedzi jak na niemieckim kazaniu", "Gdyby nie der-di-das byliby Niemcy z nas").

O niezrozumiałym i obcym języku niemieckim śpiewa Andrzej Rosiewicz: "Lecz jak czułbyś się w tym domu czystym, oczywistym,/ Gdyby w kuchni ktoś przy dziecku mówił po niemiecku?"

Niemiec to diabeł?

Negatywne nastawienie Polaków do Niemców znajdziemy w legendzie o Wandzie, co Niemca nie chciała i ze strachu przed małżeństwem rzuciła się do Wisły. W średniowieczu postrzegani byli jako "obcy".

Stereotyp obcego łatwo przekształcił się w stereotyp Niemca – diabła ("Niemiec Szwab, diabłu brat"). W kulturze ludowej przypisywano mu diabelskie moce ("Gdzie Niemiec staje, tam trawa nie rośnie").

Jak wygląda Niemiec?

"Niemcy nie mają gustu co do ubioru!" – napisała Carolin, a ewelina zauważyła, że "Niemki są grube i brudne".

Myśląc o Niemcu przed oczami pojawia się obraz Bawarczyka – bladego blondyna z dużym brzuchem i kuflem piwa. Drugim obrazem Niemca jest wysoki, szczupły blondyn ubrany w hitlerowski mundur.

Kilka wieków wcześniej Polacy nazywali Niemców "Pludrakami". Ten stereotyp wywodzi się od tradycyjnych niemieckich spodni – pludrów. Mieszkańcy ziem niemieckich ubierali się w krótkie stroje, w których zakochał się sam diabeł ("Zakochał się jak diabeł w niemieckim ubiorze").

Co je Niemiec?

W artykule "Polak pije tanie wino i bije żonę" pisałam, że Niemcy uważają, że nasi rodacy żywią się głównie ziemniakami, a najważniejszą polską książką jest "1000 przepisów na dania z kartofla", jednak według nas, to Niemcy są narodem kartoflarzy.

W komentarzach Internautów wyłania się obraz Niemca, który bez przerwy żłopie piwo, je kiełbasę z kiszoną kapustą i ziemniakami. Niemiec jest posłuszny, skąpy i lubi porządek?

Polacy uważają, że Niemcy są posłuszni. W znanych kawałach o Niemcu, Rusku i Polaku często pojawia się motyw popełniającego samobójstwo, na rozkaz dowódcy, niemieckiego żołnierza.

Internauci często piszą o tym, że Niemcy są skąpi. Wyrażone jest to w jednym z polskich przysłów: "przy Niemcu ani pies się nie pożywi". Stereotyp ten ma też drugie, pozytywne znaczenie – Niemcy są oszczędni i gospodarni.

Nasi zachodni sąsiedzi postrzegani są jako wiecznie dbający o czystość, punktualni ludzie. W Piosence Rosiewicza usłyszymy: "Niemki czyste, oczywiste, dobre są na żonę,/ Miałbyś zawsze wysprzątane mieszkanie z balkonem".

Wróg Polskiej kultury?

W XIX wieku wraz w wprowadzeniem na ziemiach polskich polityki germanizacji pojawił się stereotyp Niemca – wroga polskiej kultury. Władze Cesarstwa Niemieckiego dążyły do wykorzenienia polskości z ziem należących do zaboru pruskiego. W tym czasie Maria Konopnicka napisała w "Rocie": "Nie damy by nas zniemczył wróg…" oraz "Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz/ Ni dzieci nam germanił".

Stereotyp ten odżył podczas II wojny światowej, kiedy hitlerowcy sukcesywnie dążyli do zniszczenia polskiej kultury zamykając wyższe uczelnie oraz przypisując sobie osiągnięcia Polaków (np. Kopernik był Niemcem, a nie Polakiem).

Jednocześnie w Polsce funkcjonuje stereotyp Niemca – przedstawiciela wysokiej kultury. Nasi zachodni sąsiedzi postrzegani byli jako przedstawiciele wysokiej kultury, z której wywodzi się wielcy artyści: Friedrich Schiller, Johann Sebastian Bach, Johann Wolfgang von Goethe.

Niemiec – hitlerowiec?

Stereotyp Niemca – hitlerowca i oprawcy pojawił się w Polsce w trakcie II wojny światowej. Z tamtych czasów pochodzą określenia "Szwab", "Szkop", "bandyta", "hitlerowiec", "esesman" oraz "nazista". W tym czasie zmieniono znaczenie pozytywnego stereotypu o sumienności i dokładności Niemców – zaczęto rozumieć je także jako dokładność stworzonej przez nich zbrodniczej machiny obozów koncentracyjnych.

Niemiec - nazista jest jednym z najczęściej pojawiających się stereotypem wśród Polaków. Możemy zobaczyć to m.in. w pojawiających się w internecie odpowiedziach na niemieckie programy rozrywkowe ośmieszające Polaków – z reguły są to materiały archiwalne z ataku III Rzeszy na Polskę w 1939 rok, powstania warszawskiego oraz obozów koncentracyjnych.

Współcześnie Polacy uważają, że Niemcy są pracowici, wykształceni i zamożni. Pozytywne stereotypy nie wykorzeniły jednak negatywnych wyobrażeń: Niemca – diabła zastąpiono hitlerowcem, który nie lubi Polski i Polaków.

Nasi zachodni sąsiedzi uważani są też za dobrych piłkarzy, ale co z tego, skoro jeden z ich najlepszych zawodników jest Polakiem?

O stosunkach panujących między naszymi narodami napisał Wacław Potocki: „Nigdy w szczerej nie żyli Polak z Niemcem zgodzie. Polaka pycha, Niemca wolność w oczy bodzie. Stąd przypowieści mówiące, że póki świat światem, Nie będzie nigdy Niemiec Polakowi bratem”.

Paulina Matysiak, Wirtualna Polska