Film Schlöndorffa obraża historię Polski?

Gdy w październiku Schlöndorff wraz ze swoją ekipą zawitał do Gdańska kręcić ujęcia do filmu, media - także "Dziennik Bałtycki" - szeroko informowały o tym fakcie. W ogólnym entuzjazmie niemal niezauważony został cichy głos protestu Anny Walentynowicz.

Anna Walentynowicz zapoznała się ze scenariuszem już kilka miesięcy temu. Uważa ona, że wymowa filmu jest negatywna dla Polski. I właśnie z powodu zasadniczych zastrzeżeń bohaterki reżyser wycofał się z pierwotnego tytułu filmu - "Legenda Anny Walentynowicz".

Schlöndorff, który odwiedził Annę Walentynowicz na początku lipca, miał jej także obiecać wprowadzenie istotnych zmian w scenariuszu, ale ostatecznie nie dotrzymał słowa. W rozmowie z "Dziennikiem" Walentynowicz powiedziała, że za niedopuszczalne uznała fałszowanie historii Polski i np. ukazania stoczniowców jako pijaków, a stoczni jak jednej wielkiej bimbrowni. Nie mogła też zaakceptować bolesnych przeinaczeń w jej życiorysie, które zapewne miały film bardziej udramatyzować.

W liście wystosowanym we wrześniu do polskich kooproducentów filmu, firmy M. T. Art. Mariana Terleckiego oraz Video Studio Gdańsk, Anna Walentynowicz pisała: "Żądam zaprzestania realizacji filmu (...) w czasie naszej rozmowy na początku lipca były niepisane ustalenia, że ktoś w Polsce w ciągu dwóch miesięcy napisze nowy scenariusz i prace nad filmem rozpoczną się pod koniec grudnia br. (...) 8 września doręczono mi rzekomo nowy scenariusz. Okazało się, że to jest ten sam scenariusz, tylko zmieniono tytuł i dopisano jeszcze większe kłamstwo historyczne".

W tej sytuacji M. T. Art i Studio Video Gdańsk postanowiły odstąpić od projektu Schlöndorffa. Mówi Marek Łochwicki, szef Video Studio Gdańsk: "Powody były fundamentalne. Nie mieliśmy wpływu na obsadę, a przede wszystkim przekłamania scenariuszowe były nie do przyjęcia. Być może ta historia wymyślona była pod zachodniego odbiorcę, ale w tej sytuacji zastosowano ten sam fabularny chwyt, co w "Zabić księdza" Agnieszki Holland, filmu też opartego na autentycznych wydarzeniach, ale całkowicie zakłamanego.

Kierownik produkcji Video Studio Gdańsk Jacek Bożych dodaje: "To było istne scenariuszowe science fiction. Wymyślić scenę, w której w Cristalu w latach 60. tańczy się kazaczoka zakrawa na kpinę. Wcześniej kogoś, by tam zdzielili siekierą za coś takiego, a milicja myśląc, że to prowokacja zaaresztowałaby taką osobę. Pomijam już, że robotników w Stoczni Gdańskiej pokazano tam jak jakichś pijaków, którzy przestają pić na apel Anny Walentynowicz. My właśnie myśleliśmy, że będzie to film o Annie Walentynowicz, ale producent nie dotrzymał danego jej słowa".

Po wycofaniu się kolejnego kooproducenta, firmy Akson Michała Kwiecińskiego, obraz trafił do Paisa Film. W liście skierowanym do Marianny Rowińskiej i Macieja Ślesickiego Anna Walentynowicz pisze: "Temat filmu: wydarzenia historyczne w Polsce w 1980 roku przedstawione są w tak kłamliwy sposób, że są nie do przyjęcia. (...) W związku z tym mam do Państwa pytanie: czy za przysłowiową miskę soczewicy wezmą Państwo udział w fałszowaniu Polskiej Historii?".

Tomasz Buza