Czarnek: Projekt o Narodowym Centrum Nauki gotowy

NCN jest agencją wykonawczą powołaną w 2010 r. do wspierania działalności naukowej w zakresie badań podstawowych. Do jej zadań należy m.in. finansowanie badań, nadzór nad ich realizacją i współpraca międzynarodowa.

Nowe przepisy ustawy o Narodowym Centrum Nauki (NCN) zaczęłyby obowiązywać najdalej w przyszłym roku, o ile rząd zajmie się nimi w najbliższych tygodniach. Powodem do zmiany przepisów był zdaniem ministra Czarnka "absolutnie nietransparentny" podział środków z NCN, a oceny grantów mają być "skandaliczne".

"Jest gotowa gruntowna nowelizacja ustawy o NCN. Wiceminister Włodzimierz Bernacki będzie przekazywał projekt do wykazu prac legislacyjnych, po to, żeby rząd mógł się nim zająć już w najbliższych tygodniach i żeby w połowie roku, a najdalej w przyszłym półroczu mogły już obowiązywać nowe przepisy ustawy o NCN. Wszystko po to, ażeby proces udzielania grantów był bardziej transparentny i sprawiedliwy" - poinformował szef MEiN Przemysław Czarnek.

Czarnek zaznaczył, że w przypadku projektów obejmujących nauki ścisłe i techniczne jest to "mniej niepokojące", ale inaczej jest w przypadku nauk humanistycznych. W listopadzie ministerstwo przeanalizowało zastrzeżenia dotyczące NCN. Stwierdzono wówczas, że "80 proc. środków z NCN trafia do Warszawy czy Krakowa. Są też inne ośrodki akademickie, takie jak choćby Łódź i Gdańsk, które też tych środków potrzebują" - podkreślił minister edukacji.

Zmiany mają dotyczyć także kwestii transparentności oceny grantów. "Potrzebny jest bardziej sprawiedliwy podział środków" - dodał Czarnek.

W październiku 2021 r. prezydium PAN przyjęło projekt nowelizacji ustawy o Polskiej Akademii Nauk przygotowany przez działający od 2019 r. zespół pod przewodnictwem wiceprezesa PAN prof. Pawła Rowińskiego. Dokument ten przekazano na ręce szefa resortu edukacji i nauki Przemysława Czarnka, który skrytykował dokument. "On jest nie do zaakceptowania w takim kształcie".

Minister pytany o reformę PAN stwierdził, że "na razie spokojnie podchodzimy do tego zagadnienia. Nie chcemy otwierać na raz wszystkich frontów, mamy obecnie wiele pracy w innych obszarach" - powiedział.

Projekt nowelizacji ustawy o PAN "może jednak stanowić fundament do dalszej dyskusji, ale ta reforma, którą przygotowała PAN niewiele zmienia w zarządzaniu akademii. Musimy zrobić z PAN instytucję bardziej nowoczesną, nastawioną na rozwój. Teraz jest ciągłe narzekanie, że brakuje pieniędzy" - podkreślił Czarnek. Zaznaczył, że część instytutów PAN działa świetnie, ale są też i takie, które funkcjonują bardzo słabo.

"Brakuje nam systemowego podejścia do rozwiązania problemów tych instytutów, które co roku notują ogromne deficyty i które trzeba dofinansowywać cały czas" – dodał minister Czarnek.

W listopadzie 2021 r. prof. Paweł Rowiński mówił PAP, że projekt przyjęty przez prezydium PAN stawia m.in. na wzmocnienie roli instytutów PAN w obrębie akademii oraz wprowadzenie skutecznej kontroli nadzorczej wewnątrz tej instytucji.