Czarcie jajo lub sromotnik smrodliwy, grzyb ma wyjątkowe właściwości. Jak wygląda?
Trwa sezon na grzyby. Podczas spacerów w lesie, w szczególności w południowych rejonach kraju, można natknąć się na kurki, borowiki, rydze i maślaki. Miłośnicy grzybobrania w polskich lasach mogą spotkać również sromotnika smrodliwego. To grzyb o specyficznym, nieprzyjemnym zapachu, który nie cieszy się popularnością. Mało kto wie, że młody owocnik tego grzyba – czarcie jajo jest prawdziwym rarytasem. Odpowiednio przyrządzony może być smacznym dodatkiem do dań. Posiada także wiele właściwości leczniczych. Jak wygląda i gdzie można znaleźć go w polskich lasach?
Czarcie jajo to młody owocnik sromotnika smrodliwego. Ta forma grzyba, w przeciwieństwie do dojrzałego osobnika, który odstręcza grzybiarzy intensywnym, nieprzyjemnym zapachem, może zaskoczyć swoim smakiem. Można wykorzystać go w kuchni jako dodatek do dań lub sporządzić leczniczy napar, który złagodzi reumatyzm, wrzody, a nawet ból zęba.
Sromotnik smrodliwy właściwości. Specyficzny zapach, budowa i występowanie
Sromotnik smrodliwy swoją nazwę zawdzięcza specyficznemu zapachowi. Receptakl, czyli dojrzały owocnik posiada walcowaty kształt. Trzon grzyba o porowatej powierzchni ma około 10-25 cm wysokości. Z kolei główka przypominająca naparstek bądź dzwonek, która wyrasta z trzonu mierzy od 2,5 do 6 cm wysokości. Jej szerokość mieści się w granicach od 2 do 5 cm. Główka sromotnika smrodliwego wydziela woń padliny poprzez galaretowatą, zieloną maź, znajdującą się na kapeluszu, w której ukryte są zarodniki. Nieprzyjemny zapach na lepkiej, dzwonkowatej główce grzyba wabi muchy, dla których śluz ten jest pożywieniem. Przy okazji owady rozsiewają znajdujące się w nim zarodniki.
Łacińska nazwa sromotnika smrodliwego ze względu na specyficzny, falliczny kształt brzmi "Phallus impudicus L.". Grzyb ten jest także znany pod innymi nazwami: śmierdziak, śmierdziuch, śmierdziel, lica, jajczak, słupiak cuchnący, sromotnik bezwstydny i panna-bedłka. Można spotkać go w sezonie od maja do listopada we wszystkich typach lasów. Jest to dosyć pospolity grzyb, który rośnie także w zaroślach czy parkach (w zacienionych, wilgotnych miejscach). Rzadko zaś na terenach górskich. Występuje zarówno pojedynczo, jak i w niewielkich grupach.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Wysyp grzybów. Nie wierzyła własnym oczom
Sromotnik smrodliwy - jadalny czy nie?
Ze względu na intensywny zapach padliny nie pojawia się często w koszykach grzybiarzy. Przez większość jest określany jako niejadalny. Jego nazwa jest często mylona z muchomorem sromotnikowym, czyli grzybem, który jest jednym z najniebezpieczniejszych, który występuje na terenie polskich lasów.
Chociaż w Polsce sromotnik bezwstydny nie cieszy się dobrą sławą, we Francji czy w Niemczech jego smak jest doceniany. W krajach tych jest spożywany po usunięciu śluzu. Najczęściej wykorzystuje się go jako przyprawę lub marynatę. Zdarza się też, że jest zjadany na surowo. W niektórych rejonach wyciąg z tego grzyba jest uznawany za naturalne lekarstwo, które pomaga zmniejszyć ryzyko zakrzepicy.
Czarcie jajo. Medyczne właściwości
W Polsce najczęściej spożywa się młode osobniki, które znane są pod nazwą czarcich jaj. Nie wydzielają one zapachu padliny, a w smaku przypominają rzodkiewkę. Mają kremowy lub żółtawy kolor, i są podobne do kurzego jaja lub purchawki o średnicy około 6 cm. Czarcie jaja są w nieznacznej części ukryte pod ziemią. Przyrastają do podłoża za pomocą grzybni wyglądającej jak białe sznurki. Kiedy owocniki dojrzewają, pęka osłona odkrywając trzon i dzwonkowaty kapelusz. Wówczas pojawia się dojrzała postać grzyba, czyli sromotnik smrodliwy.
Nalewka z czarciego jaja w medycynie ludowej była znanym sposobem na leczenie odleżyn, wrzodów oraz przyspieszenie gojenia ran. Stosowano ją także jako środek na złagodzenie bólu zęba. Owocnik ten był także wykorzystywany do leczenie reumatyzmu, nadciśnienia i chorób nerek. Uznawano także, że przyrządzone z czarciego jaja lekarstwo wspomaga działanie układu oddechowego.
Czarcie jaja często określane są jako najbardziej lecznicze ze wszystkich grzybów występujących w Europie.