Przypomnijmy, pod koniec marca w Grodnie została zatrzymana Andżelika Borys, przewodnicząca Związku Polaków na Białorusi. Miał jej zostać postawiony zarzut naruszenia przepisów o imprezach masowych. Ostatecznie wszczęto postępowanie karne dotyczące podżegania do nienawiści.
Zatrzymania i prokuratorskie zarzuty
O sprawie tej informował wtedy dziennikarz Andrzej Poczobut, który również został zatrzymany. Odmówiono mu kontaktu z adwokatem, co budzi poważne wątpliwości z punktu widzenia podstawowych praw człowieka.
Pod koniec marca białoruska prokuratura wszczęła w tej sprawie postępowanie karne. Zarzuty usłyszały również trzy inne działaczki mniejszości: Irena Biernacka, Maria Tiszkowska i Anna Paniszewa. Białorusini zarzucili im m.in. "rozniecanie waśni na tle narodowościowym".
Prokuratura twierdziła, że w swojej działalności "rehabilitują nazizm". W ten sposób białoruskie władze odbierają uroczystości upamiętniające na Białorusi żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego. Za takie postępowanie grozi kara więzienia od 5 do nawet 12 lat.
W środę MSZ poinformował, że 25 maja 2021 r. do Polski przyjechały trzy działaczki mniejszości polskiej. Andżelika Borys i Andrzej Poczobut zostali na Białorusi.
Dożywocie za zbrodnię jak w Kamieniu Pomorskim? Stanowcza zapowiedź wiceministra Michała Wosia
O przybyciu do Polski działaczek z Białorusi informowała także w mediach społecznościowych dyrektor Biełsatu Agnieszka Romaszewska-Guzy. W rozmowie z Wirtualną Polską Romaszewska-Guzy mówi, że polskie władze zachowały się bardzo humanitarnie.
- Mogę się domyślać, że zostały wcześniej odpowiednio poinformowane, że jest możliwość wypuszczenia ich za cenę deportacji. Z informacji, które mam, wiem, że wszystkie trzy działaczki musiały podpisać dokumenty, które przekazały im białoruskie władze. Przed granicą dano im papiery o zwolnieniu i zmuszono do podpisania oświadczenia o zakazie wyjazdu z Białorusi. Czyli – powrócić nie mogą. To jest sprytny zabieg białoruskich władz, który uniemożliwia powrót na Białoruś - mówi WP Agnieszka Romaszewska-Guzy.
Poczobut i Borys zostaną na dłużej?
A w co w przypadku pozostania na Białorusi Andrzeja Poczobuta i Andżeliki Borys?
- Jeżeli chodzi o postawę Andrzeja Poczobuta, to ona od początku była nieugięta. Mówił, że urodził się na tej ziemi i to jest jego ziemia. I, że jej nie opuści. Nie wiadomo, co dalej z nim będzie. Może czekać na proces bardzo długo, a nie ma gwarancji, że w ogóle się odbędzie. Na pewno ryzykuje, bo białoruskie służby mogą wydłużać śledztwo, a potem mogą je umorzyć - mówi nam dyrektor Biełsatu.
- Jeśli chodzi o postawę Andżeliki Borys, to w jej przypadku również było wiadomo, że nie chce wyjeżdżać z Białorusi. Ma tam matkę, braci. Byłoby trudne logistycznie przeprowadzać się z całą rodziną nagle do Polski. Andżelika zajmowała się przez 20 lat określoną działalnością, którą było rozwijanie polskości na Białorusi. Rozumiem ją, że nie wyobraża sobie innego funkcjonowania - dodaje Romaszewska-Guzy.
O uwolnienie przedstawicieli Związku Polaków na Białorusi apelowali przedstawiciele polskich władz państwowych, państw UE, a także szef unijnej dyplomacji Josep Borrell. Działania władz w Mińsku wobec mniejszości polskiej były powodem zapowiedzi kolejnej tury sankcji, które UE ma nałożyć na białoruskie władze.
- Decyzja o wypuszczeniu polskich działaczek jest najpewniej wynikiem międzynarodowej awantury po zawróceniu samolotu i zatrzymaniu działacza opozycyjnego Ramana Pratasiewicza. Zarzuty wobec polskich działaczy są absurdalne i sfingowane, więc reżim Łukaszenki wolał uniknąć kolejnego skandalu i wypuścić nasze działaczki. Przy okazji białoruski reżim pozbywa się kłopotów. I zastrasza polską mniejszość i osoby, które poczuwają się do polskich korzeni - puentuje Romaszewska-Guzy.
Związek Polaków na Białorusi został w 2005 roku zdelegalizowany przez władze białoruskie, jednak pomimo tego prowadzi działalność. W marcu podczas zjazdu organizacji Andżelika Borys została ponownie wybrana na jej przewodniczącą.
