Banaś oskarża rząd PiS o "wypychanie wydatków poza budżet"

Prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś na zorganizowanej w czwartek, 8 lipca, debacie pt. "Przejrzyste finanse publiczne jako fundament odbudowy gospodarki po pandemii" ostro wypowiadał się na temat polityki finansowej rządu Prawa i Sprawiedliwości.

- W ubiegłym roku rząd zastosował bezprecedensowe mechanizmy służące wypychaniu wydatków poza budżet. Stosowanie takich praktyk doprowadziło do znacznej rozbieżności pomiędzy wysokością deficytu i długu - zauważa Marian Banaś.

- Oczywistym jest, że w sytuacji kryzysowej, jaka zaistniała w związku z pandemią COVID-19, władze musiały przedsięwziąć środki, które nie były zaplanowane w budżecie. (…) Istotne jest jednak, aby takie interwencje prowadzić w sposób przejrzysty, (…) tego niestety zabrakło - dodaje.

Prezes NIK na wstępie podkreślił, że społeczna kontrola nad wydawaniem publicznych pieniędzy jest jednym z filarów praworządności i demokracji, ale jej efektywne sprawowanie nie jest możliwe, ponieważ rząd Prawa i Sprawiedliwości osłabia przejrzystość finansów publicznych.

Raport NIK jest miażdżący dla kreatywnej księgowości rządu Prawa i Sprawiedliwości. Wynika z niego, że w 2020 roku Ministerstwo Finansów przekazało ponad 18,3 mld złotych w bezpłatnych obligacjach m.in. na rzecz TVP, Polskiego Radia, Polskiego Funduszu Rozwoju czy Agencji Rozwoju Przemysłu oraz Banku Gospodarstwa Krajowego. To o 12,4 mld więcej, niż w roku poprzednim.

- Kolejnym przykładem operacji zaburzającej przejrzystość finansów publicznych jest realizacja Funduszu Solidarnościowego, który otrzymał 15,5 mld złotych pożyczek z innych funduszy. Te pieniądze zostały przeznaczone m.in. na trzynastą emeryturę. Patrząc na wysokość przychodów, trudno zakładać, aby te pożyczki zostały przez Fundusz Solidarnościowy spłacone - uważa Anna Rybczyńska

Z kolei część pieniędzy na wydatki obciążających budżet państwa, które zostały poniesione w 2020 roku, przeniesiono na rachunki funduszy, gdzie przeleżały niewykorzystane do roku kolejnego. Chodzi o w sumie 41 mld złotych na m.in. Fundusz Solidarnościowy, Rządowy Fundusz Rozwoju Dróg oraz walkę z COVID-19.

- Nadużywano również mechanizmu wydatków niewygasających z upływem roku budżetowego – zauważa Rybczyńska. - Powinny mieć one charakter incydentalny. Dla porównania w 2019 roku wydatki tego typy sięgnęły 130 mln złotych. Rok później było to już 11,6 mld - dodała.

W tym przypadku mowa o pieniądzach na zadania, które rozpoczęły się w 2020 roku i powinny zakończyć w pierwszym kwartale 2021. Raport NIK wskazuje, że niektóre z nich rozpoczęły się z dużym opóźnieniem dopiero w 2021 roku, a inne zostaną zakończone nie wcześniej niż w listopadzie.

W odpowiedzi na raport NIK Ministerstwo Finansów wydało specjalne stanowisko. "Nasza filozofia działania jest zgodna z zalecaniami Międzynarodowego Funduszu Walutowego który podkreśla, że kraje mające przestrzeń fiskalną, powinny z niej korzystać. My taką przestrzeń mamy. Wszystkie państwa Unii Europejskiej prowadzą w latach 2020-22 polityki budżetowe bez ograniczeń ze strony UE co do tempa wzrostu wydatków. KE rekomenduje Polsce prowadzić politykę budżetową wspierającą wzrost gospodarczy" - czytamy.

I dalej: "Instytucja tzw. 'wydatków niewygasających' funkcjonuje w budżecie państwa od 1999 r. i podobnie jak w 2020 r. miała analogiczny wpływ na wykonanie deficytu budżetu państwa w latach poprzednich. Wydatki, których realizacje wydłużono na kolejny rok, zostały uwzględnione w ustawie budżetowej – tym samym w ramach maksymalnego poziomu deficytu budżetowego".

Resort finansów przekonuje, ze "zgłoszenie przez dysponentów wydatków niewygasających w 2020 r. umożliwiło płynną kontynuację realizacji zadań w 2021 r. w formie wydatków niewygasających, przy uwzględnieniu bezpieczeństwa budżetu państwa".

Zdaniem MF "raport NIK opiera się na strategii zarządzania długiem z września 2020 r., której prognozy w obecnym momencie straciły na aktualności".

"Wszystkie rzeczywiste wskaźniki makroekonomiczne okazały się dużo lepsze od zeszłorocznych prognoz, a zadłużenie niższe. Aktualne prognozy wartości zadłużenia zawiera APK (aktualizacja planu konwergencji) przesłana do Brukseli w kwietniu 2021 r." - napisano, podkreślając, że Polska jest jednym z 13 na 27 państw UE spełniającym tzw. kryterium z Maastricht 60% relacji długu do PKB, a "struktura długu publicznego jest bezpieczna".