Alaksandr Bialacki. Kim jest laureat Pokojowej Nagrody Nobla?

Tydzień noblowski dobiega końca. Ostatnią nagrodą przyznaną przez komitet noblowski jest Pokojowa Nagroda Nobla. W tym roku postanowiono uhonorować działalność na rzecz praw człowieka w krajach Europy Wschodniej: Białorusi, Ukrainie i Rosji.

W 2022 roku Pokojowa Nagroda Nobla została podzielona na trzy części. Jak w uzasadnieniu wskazał Norweski Komitet "Laureaci Pokojowej Nagrody reprezentują społeczeństwo obywatelskie w swoich krajach pochodzenia. Od wielu lat promują prawo do krytyki władzy i ochrony podstawowych praw obywateli. Podjęli niezwykły wysiłek, aby udokumentować zbrodnie wojenne, łamanie praw człowieka i nadużycie władzy. Razem pokazują znaczenie społeczeństwa obywatelskiego dla pokoju i demokracji".

Pierwszym z wyróżnionych jest białoruski działacz społeczny i polityk Alaksandr Wiktarawicz Bialacki, który był wcześniej dwukrotnie nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Bialacki urodził się w 1962 roku w Karelskiej Autonomicznej SRR na terenie ówczesnego ZSRR. Mężczyzna jest najstarszym synem robotników pracujących w zakładach przemysłowych. W 1964 roku wraz z rodzicami przeniósł się na Białoruś - zamieszkując w Swietłahorsku.

Alaksandr Bialacki ukończył szkołę średnią w Swietłahorsku. Następnie przeniósł się do Homlu, by studiować na tamtejszym Uniwersytecie Państwowym. Badał filologię białoruską i rosyjską. Po studiach pracował między innymi jako nauczyciel, pracownik naukowy w Muzeum Historii Literatury Białoruskiej, był także dyrektorem Muzeum Literackiego Maksyma Bahdanowicza.

Laureat tegorocznej Pokojowej Nagrody Nobla od wczesnej młodości angażował się w działania antykomunistyczne i niepodległościowe. Bialacki był współzałożycielem a później przewodniczącym Towarzystwa Młodych Literatów "Tutejszyja". W tym okresie odmówił werbunku do KGB.

Bialacki w latach 80. brał udział w antyrządowych protestach, był także szykanowany ze względu na swoje poglądy. Po upadku Związku Radzieckiego był jednym z założycieli Białoruskiej Katolickiej Hramady a w latach 90. piastował stanowisko deputowanego w Mińskiej Miejskiej Radzie Deputowanych. Od tego czasu prężnie działał na rzecz praw człowieka na Białorusi.

Bialacki w 1996 roku został przewodniczącym organizacji "Wiosna" (ówcześnie Centrum Obrony Praw Człowieka "Wiosna-96"), która do dziś udziela pomocy prawnej i materialnej osobom, których prawa są łamane przez białoruskie władze.

Międzynarodowe Stowarzyszenie Historyczno-Oświatowe, Dobroczynne i Obrony Praw Człowieka Memoriał to organizacja zajmująca się badaniem i propagowaniem wiedzy dotyczącej ofiar radzieckich represji oraz ochroną praw człowieka w krajach należących do byłego Związku Radzieckiego. W praktyce jednak organizacja zajmuje się głównie kwestiami praw człowieka w Rosji. "Memoriał" został oficjalnie założony w 1989 roku. Jego przewodniczącym jest Jan Raczynski.

Ostatnim z laureatów Pokojowej Nagrody Nobla 2022 jest Centrum Wolności Obywatelskich w Ukrainie. Organizacja ta zajmuje się promowaniem praw człowieka oraz monitorowaniem ich przestrzegania. Centrum Wolności zostało założone w 2007 roku w Kijowie. Wartościami przedstawianymi przez CWO są:

• Poszanowanie godności ludzkiej
• Wolność i prawa człowieka
• Bezstronność
• Demokracja
• Praworządność
• Niedyskryminacja Solidarność.

Nagroda Nobla jest oficjalnie przyznawana w pięciu kategoriach. W poniedziałek podano laureata nobla z medycyny, we wtorek trójkę wyróżnionych z fizyki, w środę trójkę zwycięzców z chemii, w czwartek - Annie Ernaux, laureatkę Nagrody Nobla z literatury a w piątek - uhonorowanych Pokojową Nagrodą.

W poniedziałek, 10 października świat pozna laureata dodatkowej nagrody, przyznawanej w dziedzinie ekonomii. Wyróżnienie to przyznawane jest przez bank Szwecji od 1968 roku.