85 lat temu zakończyła się I wojna światowa

Głównymi przeciwnikami państw Ententy - Francji, Wielkiej Brytanii, carskiej Rosji i ich sojuszników - były mocarstwa centralne - Niemcy i Austro-Węgry, które poniosły w wojnie klęskę.

11 listopada o godz. 5 rano w stojącej na bocznicy kolejowej w Compiegne pod Paryżem salonce naczelnego dowódcy wojsk sprzymierzonych francuskiego marszałka Ferdynanda Focha delegacja niemiecka podpisała dokument o przerwaniu działań wojennych. Sześć godzin później wszedł w życie rozejm kończący I wojnę światową.

Warunkiem rozejmu było opuszczenie przez wojska niemieckie okupowanych terenów Francji i Belgii oraz wycofanie się z Alzacji i Lotaryngii, przekazanie wojskom Ententy ciężkiego uzbrojenia i znacznej części floty wojennej. Nie przewidywał on natomiast szybkiego wycofania niemieckiej armii okupacyjnej na Wschodzie - w tym z ziem polskich.

Wojna trwała 4 lata i 3 miesiące. Toczyła się w Europie, Azji i Afryce, zmieniając radykalnie oblicze współczesnego świata. Przyniosła zwycięstwo państwom Ententy. Po klęsce mocarstw centralnych - Austro-Węgier i Niemiec - oraz rewolucji w Rosji odzyskały niepodległość lub powstały nowe państwa w Europie środkowej i wschodniej.

I wojna stworzyła warunki militarne i polityczne sprzyjające odrodzeniu się państwowości polskiej. Klęskę poniosły wszystkie trzy państwa zaborcze, a odrodzona w 1918 roku Polska znalazła się w obozie zwycięzców i była reprezentowana na konferencji pokojowej w Wersalu.

Klęska Niemiec spowodowała przyspieszenie działań niepodległościowych w Polsce. 10 listopada wrócił z internowania w Niemczech Józef Piłsudski, któremu następnego dnia Rada Regencyjna przekazała dowództwo nad siłami zbrojnymi.

11 listopada społeczeństwo przystąpiło spontanicznie do rozbrajania Niemców, przejmowania magazynów wojskowych, likwidowania okupacyjnej administracji. Po kilku dniach centralna część kraju była już w rękach polskich.

Państwa Ententy, podpisując z pokonanymi Niemcami rozejm, przyjmowały jako program powojennego ładu europejskiego czternaście punktów prezydenta USA Woodrowa Wilsona. Trzynasty głosił: "Powinno być utworzone niepodległe Państwo Polskie, które powinno objąć ziemie zamieszkane przez ludność bezspornie polską, mieć zapewniony wolny i bezpieczny dostęp do morza. Jego niezawisłość polityczna, gospodarcza oraz całość terytorialna winna być zagwarantowana układami międzynarodowymi".

Gdy 11 listopada 1918 roku ustały działania wojenne, Polska miała już ukształtowane podstawy aparatu państwowego i własne siły zbrojne.