80 lat archeologii lotniczej

Na wystawie zaprezentowano ok. 150 fotografii lotniczych z różnych okresów dziejów polskiej archeologii. Najstarsze fotografie grodziska z Biskupina pochodzą z lat 20. i 30. XX wieku, najnowsze - tzw. kręgi kultowe nad Odrą - ze schyłku ubiegłego i początku naszego wieku.

Wystawa wyjaśnia, dlaczego właśnie z lotu ptaka można odkryć archeologiczne obiekty ukryte w głębi ziemi. Jak tłumaczy twórca wystawy dr Zbigniew Kobyliński, obecność dawnych osad czy kurhanów zdradzają różne - widziane tylko z dużej wysokości - ślady na powierzchni ziemi, m.in. odmienna od otoczenia rzeźba terenu, inny odcień koloru gleby, a nawet szczególne warunki wegetacji roślin rosnących nad stanowiskiem archeologicznym.

Na ogół rośliny rosnące nad obiektami archeologicznymi są wyższe, a barwy ich liści i łodyg są zazwyczaj żywsze niż w miejscach, gdzie takie obiekty nie występują - powiedział Kobyliński. Dzieje się tak dlatego, że gleba w takich miejscach jest zwykle, dzięki zwiększonej zawartości substancji organicznych, bardziej żyzna od okolicznej gleby - wyjaśnił.

Może być jednak także odwrotnie - zboża i rośliny rozwijają się gorzej, jeśli ukryty pod nimi obiekt archeologiczny zawiera znaczną ilość kamieni, gruzu ceglanego czy jałowego piasku lub gliny.

Widzowie wystawy mogą poznać dzieje polskiej archeologii lotniczej od pionierskich czasów balonów do czasów odrodzenia tej dyscypliny w ostatnich dwóch dekadach. Do najbardziej widowiskowych odkryć archeologicznych dokonanych z lotu ptaka należy odnalezienie pochodzących z neolitu tzw. kręgów kultowych nad Odrą na Dolnym Śląsku. Dzięki technice lotniczej w ostatnich latach odkryto także osady neolityczne z domostwami na Kujawach i ziemi chełmińskiej oraz kurhany na Lubelszczyźnie.

Wystawie towarzyszy publikacja książki Zbigniewa Kobylińskiego "Archeologia lotnicza w Polsce: osiem dekad wzlotów i upadków". Ekspozycję można oglądać do końca stycznia 2006 r.