63. rocznica utworzenia familijnego obozu Auschwitz II - Birkenau

Żydzi z getta w Terezinie początkowo byli przez Niemców wykorzystywani propagandowo. Hitlerowcy chcieli podtrzymać fikcję, że deportowani na Wschód Żydzi nie są poddawani eksterminacji.

W obozie familijnym Żydzi nosili cywilne ubrania, nie obcięto im włosów, mogli pisać listy i otrzymywać paczki. Dla dzieci urządzono specjalny ogródek zabaw, a początkowo otrzymywały one również lepsze wyżywienie.

W 1943 roku z Terezina wywieziono ponad 87 tysięcy więźniów, którzy trafili do obozów zagłady. Do KL Auschwitz deportowanych zostało około 46 tysięcy Żydów: około 20 tysięcy do obozu familijnego na terenie KL Birkenau i około 26 tysięcy do innych części Auschwitz lub wprost do komór gazowych Birkenau. Ogółem wojnę przeżyło niespełna 4 tysiące Żydów więzionych w Terezinie.

Historyk Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau Irena Strzelecka podaje, że Familienlager Theresienstadt zlikwidowany został w dwóch etapach - w marcu i lipcu 1944 roku.

W nocy z 8 na 9 marca 1944 roku pod pozorem przeniesienia do obozu pracy w Heydebreck (Kędzierzyn) wywieziono do krematoriów II i III, i zabito w komorach gazowych 3791 dzieci, kobiet i mężczyzn.

Po ich śmierci nadeszły do zamieszkałych w różnych krajach rodzin kartki pocztowe, które ofiary musiały napisać na początku marca. Pod pretekstem, iż korespondencja zostanie ocenzurowana w Berlinie, Żydzi musieli ją opatrzyć datą 25-27 marca.

Spośród przeznaczonych na zagładę w marcu lekarz SS Josef Mengele polecił zachować przy życiu 70 bliźniąt, na których prowadził pseudomedyczne eksperymenty.

Z początkiem lipca 1944 roku Niemcy przeprowadzili selekcję w obozie familijnym. Zadecydowali, że 2 tysiące kobiet i 1 tysiąc mężczyzn zostanie przeniesionych do innych obozów. W Familienlager pozostało około 7 tysięcy osób. Naziści zgładzili ich nocami z 10 na 11 oraz 11 na 12 lipca. Baraki po obozie familijnym wykorzystywano później między innymi jako magazyny rzeczy zagrabionych Żydom.

Terezin (podczas okupacji - Theresienstadt) jest niewielkim miastem w Republice Czeskiej. Podczas II wojny światowej, po powstaniu tak zwanego Protektoratu Czech i Moraw, tamtejsza twierdza stała się ośrodkiem represji. W części zwanej Małą Twierdzą powstało więzienie praskiego gestapo. W głównej twierdzy w listopadzie 1941 roku utworzono getto - obóz koncentracyjny dla Żydów.

Od powstania getta do jego wyzwolenia 20 kwietnia 1945 roku do Terezina Niemcy deportowali ponad 140 tysięcy Żydów z terenów Czech, Niemiec, Austrii, Holandii, Danii, Słowacji i Węgier. W wyniku przepełnienia i katastrofalnych warunków sanitarnych w getcie zmarło ponad 33 tysięcy osób.

Obóz Auschwitz powstał w 1940 roku. KL Auschwitz II - Birkenau powstał dwa lata później. Stał się przede wszystkim miejscem masowej zagłady Żydów. W kompleksie Auschwitz funkcjonowała także sieć podobozów. W KL Auschwitz Niemcy zgładzili co najmniej 1,1 miliona ludzi, głównie Żydów, a także Polaków, Romów i jeńców radzieckich.