55 lat temu utworzono cenzurę

Zadaniem urzędu był nadzór nad prasą, publikacjami i widowiskami oraz kontrola rozpowszechniania wszelkiego rodzaju utworów za pomocą druku, obrazu i żywego słowa.

Dekret o utworzeniu cenzury znowelizowano po raz pierwszy 28 lipca 1948 roku. Postanowiono wtedy, że będzie ona obejmować również zakłady poligraficzne oraz że będą potrzebne zezwolenia na wydawanie czasopism. W roku 1952, cenzurą zostały objęte ogłoszenia, zawiadomienia i plakaty oraz zakłady wytwarzające stemple.

Siedziba Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk mieściła się w Warszawie przy ulicy Mysiej 2.

Na cenzurowanie nie zgadzało się wielu przedstawicieli polskiej myśli i nauki. Znane jest np. wystąpienie Stefana Kisielewskiego na zebraniu Związku Literatów Polskich w 1968 r. Zaprotestował wtedy przeciwko - jak to nazwał - skandalicznej dyktaturze ciemniaków. Kisielewski przypominał wówczas także, że właśnie mija setna rocznica urodzin Józefa Piłsudskiego, a według ówczesnych zaleceń, nie można było o tym wspominać w mediach.

Walkę z cenzurą w PRL wspierała także zagranica. Po koniec lat 70. londyńskie wydawnictwo "Aneks" opublikowało dwutomową "Czarną księgę cenzury PRL" dotyczącą lat 1974-1977. Opisano w niej przypadki ingerencji cenzorów w treść gazet, czasopism, książek, widowisk teatralnych oraz filmów.

Właśnie z tego wydawnictwa można się było dowiedzieć, że w roku 1976 Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk posiadał listę 37 nazwisk twórców, których publikacje i wszystkie przypadki wymienienia ich nazwisk miały być sygnalizowane kierownictwu urzędu decydującego o ewentualnym dopuszczeniu ich do druku. Na liście byli m. in. Zbigniew Herbert, Wojciech Młynarski, Stanisław Tym, Jerzy Waldorff, Stefan Kisielewski, Jacek Kleyff.

Cenzurę w Polsce ostatecznie zniosła ustawa uchylająca ustawę o kontroli publikacji i widowisk oraz likwidująca Główny Urząd Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk z dnia 6 czerwca 1990 roku. (and)