Jadwiga Staniszkis o racjonalnym patriotyzmie

Nasze nieprofesjonalne, a zarazem arbitralne państwo, brak długofalowej strategii rozwoju, i - systematyczne - obniżanie standardów we wszystkich dziedzinach, to główne wady dzisiejszej sytuacji w Polsce. Wady niebezpieczne dla przyszłości, bo prowadzące do wygaszenia społecznej wyobraźni i zdolności marzeń - pisze w felietonie dla Wirtualnej Polski Jadwiga Staniszkis. Profesor zaznacza, że tę sytuację może przełamać racjonalny patriotyzm, o którym mówił Jarosław Kaczyński.

Prezes PiS Jarosław Kaczyński
Źródło zdjęć: © PAP | Radek Pietruszka

W jednym ze swoich wystąpień 10 kwietnia, których było kilka, Jarosław Kaczyński użył zwrotu "racjonalny patriotyzm". Jak zrozumiałam - również i z innych wypowiedzi - chodzi o oparcie myślenia i działania dla dobra wspólnego o trzy filary: jakość i godność państwa; wizję rozwoju gospodarczego odpowiadającą naszemu potencjałowi (i przezwyciężenie, jak mówił, obecnego minimalizmu władzy) oraz powstrzymanie obserwowanej dziś tendencji równania w dół, polegającego na przyspieszonej redukcji tego, co było głównym źródłem energii Polaków i zasobem społecznym po komunizmie, czyli - nadwyżki edukacyjnej. To właśnie jakość kształcenia, dostępność dóbr kultury, uformowała w przeszłości aspiracje i zdolności adaptacyjne, tak wyróżniające Polaków w świecie.

Obecne "uzawodowienie" szkolnictwa wyższego (z redukcją przedmiotów teoretycznych i humanistycznych) oraz niezachęcające do myślenia metody na niższych piętrach, m.in. oparty o testy wyścig szczurów, przystosuje wprawdzie nasze społeczeństwo do - niewdzięcznej - roli wykonawców. I łatwiej też będzie rządzić. Ale w znacznym stopniu ograniczy szanse na skok rozwojowy Polski. Skok i tak prawie niemożliwy przy braku kapitału i nieefektywnej administracji rządowej, nie potrafiącej odegrać roli katalizatora wzrostu gospodarczego.

Kiedy czytam dane o wydatkach na kulturę - coraz więcej na obchody wizerunkowe (pozwalające "pokazać się" i władzom centralnym, i - samorządowym), a coraz mniej na działania podstawowe - biblioteki, muzea, teatry - to przypominam sobie, co mnie samą, oprócz rodziny, uformowało w czasach komunizmu. To, z jednej strony, były oficjalne podręczniki historii z ich łatwością i nadmiarem interpretacji, i - najczęściej - pogardą dla faktów. Z tą wadą warsztatu walczę do dziś.

Ale z drugiej strony to były lata uczestniczenia w kółku historii sztuki z wszczepianiem wiedzy, że styl kultury zawiera w sobie także wizję człowieka. Że perspektywa podkreśla wagę jednostkowego spojrzenia. A manieryzm, z którego wyzuty był otaczający mnie socrealizm, to synonim wolności.

Miałam 10, 12, 14 lat, ale do dziś pamiętam albumy reprodukcji zachodnioeuropejskiej sztuki. I uformowaną wtedy tęsknotę do Europy.

Nasze nieprofesjonalne, a zarazem arbitralne państwo, brak długofalowej strategii rozwoju, i - systematyczne - obniżanie standardów we wszystkich dziedzinach, to główne wady dzisiejszej sytuacji w Polsce. Wady niebezpieczne dla przyszłości, bo prowadzące do wygaszenia społecznej wyobraźni i zdolności marzeń. A to przecież stanowi podstawę kreatywnego działania.

Racjonalny patriotyzm, o którym mówił Kaczyński, ma - jeśli dobrze zrozumiałam - przełamać tę sytuację. Zanim nie zostaniemy zredukowani do roli zaharowanych, zmęczonych i obojętnych na wszystko zombich.

Jadwiga Staniszkis specjalnie dla Wirtualnej Polski

Wybrane dla Ciebie

Nie boją się sankcji. "Północnokoreański Windows" otworzył filię w Rosji
Nie boją się sankcji. "Północnokoreański Windows" otworzył filię w Rosji
Super jacht oligarchy niszczeje w Dubaju. Jest wart 200 mln dolarów
Super jacht oligarchy niszczeje w Dubaju. Jest wart 200 mln dolarów
Putin chce być nieśmiertelny. Rosną wydatki na badania długowieczności
Putin chce być nieśmiertelny. Rosną wydatki na badania długowieczności
Wyniki Lotto 07.10.2025 – losowania Eurojackpot, Lotto, Lotto Plus, Multi Multi, Ekstra Pensja, Kaskada, Mini Lotto
Wyniki Lotto 07.10.2025 – losowania Eurojackpot, Lotto, Lotto Plus, Multi Multi, Ekstra Pensja, Kaskada, Mini Lotto
Wypadek na Pomorzu. Samochód potrącił czterech nastolatków
Wypadek na Pomorzu. Samochód potrącił czterech nastolatków
"Nie wtrącamy się". Ambasador Ukrainy zabrał głos ws. Wołodymyra Ż.
"Nie wtrącamy się". Ambasador Ukrainy zabrał głos ws. Wołodymyra Ż.
"Ciemny ślad na chłodni". Rosja o ataku na elektrownię atomową
"Ciemny ślad na chłodni". Rosja o ataku na elektrownię atomową
Cenckiewicz bez certyfikatu NATO? Jest reakcja szefa BBN
Cenckiewicz bez certyfikatu NATO? Jest reakcja szefa BBN
Ukraińskie drony uderzają na Krymie. Pożar trwa, władze nie reagują
Ukraińskie drony uderzają na Krymie. Pożar trwa, władze nie reagują
Działo się we wtorek. Oto najważniejsze wydarzenia [SKRÓT DNIA]
Działo się we wtorek. Oto najważniejsze wydarzenia [SKRÓT DNIA]
Włochy z propozycją dla ONZ. "Musimy być orędownikami pokoju"
Włochy z propozycją dla ONZ. "Musimy być orędownikami pokoju"
Intymne zdjęcia kobiet w sieci bez ich wiedzy. UODO reaguje po tekście WP
Intymne zdjęcia kobiet w sieci bez ich wiedzy. UODO reaguje po tekście WP