Jadwiga Staniszkis o racjonalnym patriotyzmie

Nasze nieprofesjonalne, a zarazem arbitralne państwo, brak długofalowej strategii rozwoju, i - systematyczne - obniżanie standardów we wszystkich dziedzinach, to główne wady dzisiejszej sytuacji w Polsce. Wady niebezpieczne dla przyszłości, bo prowadzące do wygaszenia społecznej wyobraźni i zdolności marzeń - pisze w felietonie dla Wirtualnej Polski Jadwiga Staniszkis. Profesor zaznacza, że tę sytuację może przełamać racjonalny patriotyzm, o którym mówił Jarosław Kaczyński.

Prezes PiS Jarosław Kaczyński
Źródło zdjęć: © PAP | Radek Pietruszka

W jednym ze swoich wystąpień 10 kwietnia, których było kilka, Jarosław Kaczyński użył zwrotu "racjonalny patriotyzm". Jak zrozumiałam - również i z innych wypowiedzi - chodzi o oparcie myślenia i działania dla dobra wspólnego o trzy filary: jakość i godność państwa; wizję rozwoju gospodarczego odpowiadającą naszemu potencjałowi (i przezwyciężenie, jak mówił, obecnego minimalizmu władzy) oraz powstrzymanie obserwowanej dziś tendencji równania w dół, polegającego na przyspieszonej redukcji tego, co było głównym źródłem energii Polaków i zasobem społecznym po komunizmie, czyli - nadwyżki edukacyjnej. To właśnie jakość kształcenia, dostępność dóbr kultury, uformowała w przeszłości aspiracje i zdolności adaptacyjne, tak wyróżniające Polaków w świecie.

Obecne "uzawodowienie" szkolnictwa wyższego (z redukcją przedmiotów teoretycznych i humanistycznych) oraz niezachęcające do myślenia metody na niższych piętrach, m.in. oparty o testy wyścig szczurów, przystosuje wprawdzie nasze społeczeństwo do - niewdzięcznej - roli wykonawców. I łatwiej też będzie rządzić. Ale w znacznym stopniu ograniczy szanse na skok rozwojowy Polski. Skok i tak prawie niemożliwy przy braku kapitału i nieefektywnej administracji rządowej, nie potrafiącej odegrać roli katalizatora wzrostu gospodarczego.

Kiedy czytam dane o wydatkach na kulturę - coraz więcej na obchody wizerunkowe (pozwalające "pokazać się" i władzom centralnym, i - samorządowym), a coraz mniej na działania podstawowe - biblioteki, muzea, teatry - to przypominam sobie, co mnie samą, oprócz rodziny, uformowało w czasach komunizmu. To, z jednej strony, były oficjalne podręczniki historii z ich łatwością i nadmiarem interpretacji, i - najczęściej - pogardą dla faktów. Z tą wadą warsztatu walczę do dziś.

Ale z drugiej strony to były lata uczestniczenia w kółku historii sztuki z wszczepianiem wiedzy, że styl kultury zawiera w sobie także wizję człowieka. Że perspektywa podkreśla wagę jednostkowego spojrzenia. A manieryzm, z którego wyzuty był otaczający mnie socrealizm, to synonim wolności.

Miałam 10, 12, 14 lat, ale do dziś pamiętam albumy reprodukcji zachodnioeuropejskiej sztuki. I uformowaną wtedy tęsknotę do Europy.

Nasze nieprofesjonalne, a zarazem arbitralne państwo, brak długofalowej strategii rozwoju, i - systematyczne - obniżanie standardów we wszystkich dziedzinach, to główne wady dzisiejszej sytuacji w Polsce. Wady niebezpieczne dla przyszłości, bo prowadzące do wygaszenia społecznej wyobraźni i zdolności marzeń. A to przecież stanowi podstawę kreatywnego działania.

Racjonalny patriotyzm, o którym mówił Kaczyński, ma - jeśli dobrze zrozumiałam - przełamać tę sytuację. Zanim nie zostaniemy zredukowani do roli zaharowanych, zmęczonych i obojętnych na wszystko zombich.

Jadwiga Staniszkis specjalnie dla Wirtualnej Polski

Wybrane dla Ciebie

"Był bity po całym ciele". 18-latek ofiarą brutalnego wymuszenia
"Był bity po całym ciele". 18-latek ofiarą brutalnego wymuszenia
Przeszukania biur FBI. Przełom ws. zaginięcia sprzed 90 lat?
Przeszukania biur FBI. Przełom ws. zaginięcia sprzed 90 lat?
Kraj zakaże mediów społecznościowych dzieciom. "Uwolniliśmy potwora"
Kraj zakaże mediów społecznościowych dzieciom. "Uwolniliśmy potwora"
Byli lekarze USA: działania Kennedy'ego zagrażają zdrowiu narodu
Byli lekarze USA: działania Kennedy'ego zagrażają zdrowiu narodu
Kaczyński skomentował uchylenie immunitetów Dworczykowi i Obajtkowi
Kaczyński skomentował uchylenie immunitetów Dworczykowi i Obajtkowi
Kryzys polityczny we Francji. Narasta presja wobec Macrona
Kryzys polityczny we Francji. Narasta presja wobec Macrona
"Stąd ten teatrzyk". Ziobro reaguje na ruch komisji ds. Pegasusa
"Stąd ten teatrzyk". Ziobro reaguje na ruch komisji ds. Pegasusa
"To nie jest film". Pościg i strzały na granicy z Czechami
"To nie jest film". Pościg i strzały na granicy z Czechami
Zablokował nocną prohibicję. Sam alarmował o libacjach
Zablokował nocną prohibicję. Sam alarmował o libacjach
Śledztwo ws. śmiertelnej bójki w Nowem. Prokuratura stawia zarzuty
Śledztwo ws. śmiertelnej bójki w Nowem. Prokuratura stawia zarzuty
Przemyt papierosów balonami meteorologicznymi. Dwaj Polacy zatrzymani
Przemyt papierosów balonami meteorologicznymi. Dwaj Polacy zatrzymani
Poczta Polska ostrzega. Oszuści podszywają się pod placówkę
Poczta Polska ostrzega. Oszuści podszywają się pod placówkę