Zostali z dziurą. Prezydent cytuje słynne zdanie o Polsce Wschodniej

Kilkumetrowa dziura w ziemi, fundamenty i brązowe kałuże - tak dziś prezentuje się projekt "Fabryka", który rządowa Agencja Rozwoju Przemysłu realizowała w Chełmie z samorządem miejskim od 2023 roku. I mimo że strona samorządowa chciałaby, aby został dokończony, deklaruje wsparcie finansowe, to ARP stawia w końcu sprawę jasno: biurowca nie zbudujemy.

"Doktryna 'Ch.. z tą Polską Wschodnią' realizowana w pełni" - tak decyzję ARP skomentował prezydent Chełma Jakub Banaszek (bezpartyjny, wspierany przez PiS). Jego zdaniem, słynny cytat z byłego polityka PO Włodzimierza Karpińskiego (on sam tłumaczył, że w podsłuchanej rozmowie odcinał się od tej koncepcji - red.) pasuje tutaj jak ulał.

Celem Programu "Fabryka" była aktywizacja potencjałów niewielkich miast, które tracą swoje funkcje społeczno-gospodarcze, poprzez zapewnienie warunków do rozwoju dla firm sektora nowoczesnych usług biznesowych. Chełmscy samorządowcy podkreślają, że znaczenie projektu dla miasta było podwójne. Łączył on bowiem funkcję biurową z nowym dworcem autobusowym w centrum miasta.

- Po pierwsze, projekt miał gospodarczo pobudzić i przyciągnąć inwestorów, potencjalnych najemców, którzy mogliby prowadzić tu swoje biznesy. Po drugie, inwestycja miała zmienić w sposób bardzo istotny wygląd miasta przez stworzenie obiektu, który ma wysokie walory architektoniczno-budowlane. Dworzec wybudowany kilkadziesiąt lat temu straszył swoim wyglądem. Chcieliśmy nadać temu miejscu nowy wygląd - argumentuje w rozmowie z WP Radosław Wnuk, zastępca prezydenta Chełma.

Projekty "Fabryka" oprócz Chełma realizowane są w Stalowej Woli, Elblągu, Włocławku i Zamościu. To miasta rządzone w tej chwili przez prezydentów z różnych opcji politycznych: zarówno z PiS (Stalowa Wola), PO (Elbląg), Nowej Lewicy (Włocławek), jak i bezpartyjnych, ale w kampanii wspieranych przez Polskę 2050 (Zamość). Ale tylko w Chełmie się z niego wycofano.

W odpowiedzi na pytania WP, Agencja Rozwoju Przemysłu przekonuje, że decyzję o wycofaniu się z inwestycji w Chełmie była wolna "od jakichkolwiek uwarunkowań politycznych". Podjęto ją za to po "szczegółowych, wieloaspektowych analizach ekonomicznych".

- Jednoznacznie wskazały na brak opłacalności i dalszej uzasadnionej ekonomicznie możliwości kontynuowania projektu w jego dotychczasowym kształcie. Jako spółka odpowiedzialna za zarządzanie środkami publicznymi, jesteśmy zobowiązani do podejmowania decyzji w oparciu o twarde dane i realne prognozy - informuje Katarzyna Frendl, rzecznik prasowy ARP.

Przedstawicielka Agencji odmówiła jednak przekazania WP przeprowadzonych analiz, zasłaniając się tajemnicą przedsiębiorstwa.

Prezydent Chełma był pupilem poprzedniego rządu PiS. Do Chełma płynęła kroplówka rządowych pieniędzy lub co najmniej deklaracji ws. inwestycji. Kiedy okazało się, że po wyborach parlamentarnych sytuacja stała się dla miasta niekorzystna, Banaszek wciąż tonował swoje wypowiedzi i przekonywał, że nadal jest dobrej myśli. Teraz już się nie gryzie w język.

"To przykre i osobiście ubolewam, że słowa 'nic co dane, nie będzie zabrane' nie mają jakiegokolwiek znaczenia" - zarzuca Jakub Banaszek.

To nawiązanie do słów Donalda Tuska z czerwca 2023 roku, które padły na finiszu parlamentarnej kampanii wyborczej.

Prezydent Chełma wylicza, że oprócz projektu "Fabryka" jego miasto od początku 2024 roku straciło: ponad 300 ha terenów inwestycyjnych, na których planowano utworzenie strefy ekonomicznej (wróciły do gminy Chełm, po tym jak poprzedni rząd oddał je miastu). Zlikwidowano też planowane przez rząd PiS projekty Centrum Digitalizacji Dokumentacji Medycznej, filie Agencji Technologii Medycznych i Taryfikacji, Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu czy Centralnego Ośrodka Informatyki. Sprawa wycofanego przez nowy rząd dofinansowania do budowy Muzeum Rzezi Wołyńskiej oraz Centrum Prawdy i Pojednania została skierowana przez miasto Chełm do sądu.

Banaszek zarzuca, że miasto było gotowe dołożyć 22 mln zł do realizacji "Fabryki". Dodał, że wstrzymanie prac trwało już od 1,5 roku, a ostateczna decyzja wpłynęła dopiero niedawno. "To o tyle ważne, że wojna na Ukrainie bezpośrednio wpływa na sytuację gospodarczą regionu, a rząd swoimi decyzjami przyczynia się do pozbawienia kolejnych szans na odwrócenie negatywnych trendów" - podkreśla prezydent Chełma.

Rzeczniczka ARP podkreśla, że wszelkie oferty i deklaracje, w tym propozycja miasta Chełm, były i są brane pod uwagę.

"Jednakże sama dostępność dodatkowego finansowania, przy utrzymujących się niekorzystnych wskaźnikach opłacalności i fundamentalnych barierach rynkowych dla danej inwestycji, nie jest czynnikiem, który w sposób automatyczny odwraca negatywną ocenę zasadności jej kontynuowania" - dodaje Katarzyna Frendl.

Przedstawicielka Agencji Rozwoju Przemysłu równocześnie nie odpowiedziała na pytania WP dotyczące poniesionych kosztów na inwestycję. Dodała za to, że Agencja proponowała miastu na początku 2024 r. projekt zastępczy, w mniejszej skali, "aby urealnić przeszacowaną pierwotnie inwestycję". Miasto Chełm wprawdzie chciało dać 22 mln zł, ale nie na realizację uboższej koncepcji.

- W ocenie władz miasta dofinansowanie w deklarowanej kwocie zoptymalizowanej wersji budynku pokryłoby dużą część inwestycji, nieproporcjonalnie do posiadanych udziałów w spółce - odpowiada zastępca prezydenta Chełma Radosław Wnuk.

Politycy KO z Lubelszczyzny nie chcą oficjalnie komentować sytuacji z projektem "Fabryka". Przekonują jednak, że nie chodzi o decyzje polityczne, a rzeczywiste rozpoznanie rynku, którego wcześniej nie robiono.

- Dziś w Chełmie jest cała masa lokali pustych, burzą się też prywatni przedsiębiorcy, którzy zainwestowali pieniądze, ich lokale stoją puste. Nie byłoby chętnych na wynajem, gdyby ta inwestycja powstała - mówi WP jeden z lubelskich polityków KO.

Jego zdaniem aktywizacja prezydenta Chełma wiąże się z kolei z jego celami politycznymi.

- W moim przekonaniu prezydent Banaszek nie chce dokończyć kadencji. Właśnie dlatego zapraszał do Chełma prezydenta Nawrockiego, czy byłego premiera Morawieckiego. Zaprasza wszystkich, których można, aby przekonali Kaczyńskiego, żeby mógł startować do Sejmu za dwa lata, najlepiej z pierwszego miejsca - uważa polityk obozu rządzącego.

- Nie planuję i nie zastanawiałem się nad tym, a przede wszystkim nikt o tym ze mną nie rozmawiał - odpowiada WP Jakub Banaszek. - Sprawa jest prosta. Została zabrana kolejna inwestycja. To nie jest kwestia aktywizacji, a pokazania tego, co robi KO. Śmieszne jest to, że zamiast działać na rzecz mieszkańców, działacze KO dumają nad tym, czy prezydent zamierza kandydować do Sejmu. To mówi wszystko i pokazuje, jak ważne jest dla nich miasto - dodaje.

Paweł Buczkowski, dziennikarz Wirtualnej Polski

Napisz do autora: pawel.buczkowski@grupawp.pl