Znów gorąco na linii Indie-Pakistan. Koniec szans na pokój?

Kiedy 25 grudnia premier Indii Narendra Modi przyleciał do Lahore ze spontaniczną wizytą na ślub wnuczki jego pakistańskiego odpowiednika Nawaza Sharifa, wielu obwieszczało nadejście nowej ery w stosunkach obu państw. Nie bez powodu: takie kontakty między liderami państw będących w konflikcie od samego początku ich istnienia są bardzo rzadkie - ostatnia wizyta indyjskiego premiera w Pakistanie miała miejsce 22 lata temu. Nadzieja była tym większa, że w krótkim czasie obu przywódcom udało się wypracować wyraźną osobistą więź. Jednym z owoców spotkania miało być uruchomienie na nowo rozmów pokojowych, mających ustanowić plan wspólnych działań na rzecz rozwiązania konfliktu, w tym sporu o Kaszmir. Ich pierwsza ruda miała odbyć się 11 stycznia.

Ten optymistyczny plan szybko się jednak zmienił. 2 stycznia na przygraniczną bazę lotniczą w Pathankot w Indiach napadła grupa terrorystów - prawdopodobnie bojownicy dżihadystycznej grupy "Armii Mahometa" (Dżaisz-e-Mohammad) - zabijając siedmiu indyjskich żołnierzy i raniąc kolejnych 22. Próby "oczyszczenia" terenu wokół bazy z napastników trwały do wtorku. Zanim jednak do tego doszło, inna grupa dżihadystów dokonała kolejnego ataku na indyjską placówkę - tym razem był to konsulat Indii w Mazar-i-Szarif w Afganistanie, gdzie miejscowe siły walczyły z bojownikami przez 24 godziny.

Choć sprawcami obu zamachów byli islamiści, indyjscy komentatorzy i politycy niemal natychmiast winą za nie obarczyli Pakistan. I niewykluczone, że mieli rację. Już w poniedziałek indyjskie służby specjalne przekazały władzom w Islamabadzie dowody mające świadczyć o powiązaniach napastników z aparatem bezpieczeństwa Pakistanu. Niewykluczone, że to prawda.

Związki pakistańskich służb wywiadowczych z grupami dżihadystów działającymi w Afganistanie i muzułmańskich częściach Indii są powszechnie znane. Dlaczego jednak władze Pakistanu miałyby atakować Indie w momencie największej od lat szansy na polepszenie stosunków z potężnym sąsiadem? Według ekspertów odpowiedź tkwi w strukturze władzy Pakistanu. O ile premierowi Sharifowi i podległej mu cywilnej administracji rzeczywiście zależy na zbliżeniu z Indiami, to ochoty tej zdają się nie mieć struktury tzw. "głębokiego państwa", czyli wojsko i służby.

- Pakistańska armia oraz ISIS to pierwsi podejrzani, jeśli chodzi o to, komu zależałoby na niedopuszczeniu do polepszenia relacji. Mają one wobec Indii wiele głęboko zakorzenionych pretensji, ale przede wszystkim uważają Indie za nieustanne zagrożenie dla bezpieczeństwa Pakistanu - mówi Ashley Tellis, były amerykański dyplomata i ekspert Instytutu Carnegie w Waszyngtonie. Jego zdaniem, poczucie zagrożenia nie bierze się tylko z tego, co Indie robią np. w Kaszmirze, ale też z rozwoju i wzrostu znaczenia Indii na arenie międzynarodowej. - Poza wojskiem i grupami, jest oczywiście wiele innych grup i organizacji terrorystycznych działających na szkodę Indii. Ale byłyby one bez znaczenia, gdyby nie otrzymywały pomocy ze strony części pakistańskiego państwa.

Groźba wojny między Indiami i Pakistanem od dawna spędza sen z powiek, ze względu na to, że oba państwa dysponują bronią atomową. Ryzyko atomowego konfliktu jest jednak zwykle wyolbrzymiane. Pokazały to m.in. zamachy terrorystyczne na indyjski parlament w 2001 oraz jeszcze bardziej krwawe zamachy w Bombaju w 2008 roku, obydwa - i jak się podejrzewa, przy cichym wsparciu pakistańskich służb. W obu przypadkach, mimo zaostrzenia konfliktu między sąsiadami, nie doszło do groźby użycia broni nuklearnej. Tak będzie też i tym razem. Tym bardziej, że mimo nowych napięć i nacisków z wewnątrz i Modi, i Sharif chcą kontynuować rozmowy pokojowej. Zdaniem Tellisa, najbardziej prawdopodobny scenariusz będzie obejmował zarówno elementy wojny, jak i pokoju.

- Modi zbyt wiele zainwestował w ten proces, by teraz się z tego wycofać. Ale jego strategia będzie dwutorowa: z jednej strony będzie angażować cywilny rząd w Islamabadzie, podczas gdy jednocześnie będzie dokonywał militarnego odwetu na pakistańskiej armii i różnych grupach działających przeciw Indiom. Do zbliżenia między dwoma krajami jest jeszcze bardzo daleko - przewiduje ekspert.