Zmiany w przepisach o finansowaniu terroryzmu i prania pieniędzy

Kary za finansowanie grup terrorystycznych, zmowę przy praniu pieniędzy, a także zrównane sankcje za udział w nielegalnych grach hazardowych krajowych i zagranicznych - takie zmiany przepisów wprowadza wchodząca w piątek w życie nowelizacja prawa karnego.

Rządowa nowelizacja wykonuje siedem zobowiązań Polski wynikających z członkostwa w UE i Radzie Europy oraz dyrektyw i zaleceń wydawanych przez komórki tych instytucji. Dotyczy to implementacji niektórych zaleceń komitetu MONEYVAL - instytucji przy Radzie Europy - i dyrektywy Unii Europejskiej w sprawach o finansowanie terroryzmu i pranie brudnych pieniędzy.

MONEYVAL sporządza zalecenia dla państw ws. przeciwdziałania zjawisku prania brudnych pieniędzy lub finansowania terroryzmu. Jedną z rekomendacji Komitetu jest dokonanie zmian w prawie karnym w odniesieniu do finansowania terroryzmu, by karalne było nie tylko samo przekazywanie środków w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym, ale również przekazanie takich środków organizacji terrorystycznej lub terroryście w dowolnym innym celu.

Dotąd w Polsce nie można było karać osób finansujących organizacje o charakterze terrorystycznym, bo karani są tylko ci, którzy w tzw. zamiarze bezpośrednim kierunkowym finansują przestępstwo o charakterze terrorystycznym. Postanowiono więc zapisać, że karze od 2 do 12 lat więzienia podlegać będzie także ten, kto gromadzi, przekazuje lub oferuje środki "zorganizowanej grupie lub związkowi" mającemu na celu terroryzm lub też osobie będącej członkiem takiej grupy.

Ustawa realizuje też zalecenie instytucji europejskich odnoszące się do przestępstwa prania brudnych pieniędzy. Konwencja Rady Europy wymaga, aby karać nie tylko sam udział w tym procederze - polegającym na legalizacji środków pochodzących z przestępstwa - ale także zmowę i przygotowanie do takiej operacji, co nie jest obecnie w Polsce penalizowane - dlatego zapisano w Kodeksie karnym, że kto czyni przygotowania do przestępstwa prania brudnych pieniędzy, podlega karze do 3 lat więzienia.

Nowelizacja doprecyzowuje ponadto zapis Kodeksu karnego przewidujący sankcję od 5 do 25 lat pozbawienia wolności za podrabianie pieniędzy, tak aby objąć karalnością również podrabianie albo fałszowanie monet lub banknotów wyprodukowanych przez narodowy bank, ale formalnie niewyemitowanych, lecz przeznaczonych do obiegu w przyszłości.

Ustawa nowelizuje Kodeks karny skarbowy w części dotyczącej udziału w nielegalnych grach hazardowych. Dzisiejsze przepisy stanowią, że za udział na terytorium RP w zagranicznej grze losowej lub zagranicznym zakładzie wzajemnym grozi kara do 720 stawek grzywny, do 3 lat więzienia lub nawet obie te kary łącznie. Udział w krajowych grach hazardowych organizowanych wbrew przepisom ustawy zagrożony jest karą do 120 stawek grzywny.

Przepisy postanowiono zunifikować, tak aby za udział w nielegalnych grach hazardowych - czy to polskich czy zagranicznych - groziła kara do 120 stawek grzywny. W sierpniu 2014 r. Komisja Europejska zarzuciła Polsce "dyskryminacyjny charakter zróżnicowania kar", jakie mogą być zasądzone za udział w grach w Polsce lub poza granicami RP. Strona polska uznała to zastrzeżenie - stąd nowelizacja.

Kolejna zmiana - w Kodeksie postępowania karnego - dotyczy zapisu o formalnościach dotyczących potwierdzenia zawiadomienia o przestępstwie. Chodzi o wdrożenie do polskiego prawa dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2012 r., ustanawiających minima prawne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw. Europejskie normy wdrożyła ustawa o ochronie pokrzywdzonego i świadka, ale wśród prawników pojawiły się wątpliwości, czy ustawa ta odpowiednio opisuje prawa osoby zawiadamiającej o przestępstwie.

Dlatego obecnie - aby uniknąć rozbieżności interpretacyjnych - będzie zapisane w Kpk, że na wniosek pokrzywdzonego składającego ustne zawiadomienie o przestępstwie, organ przyjmujący zawiadomienie nieodpłatnie wyda zawiadamiającemu kopię tego zawiadomienia. Dopisano też, że o prawie do otrzymania takiej kopii zawiadamiający musi być pouczony.

Nowela dotyczy też formalności z ustawy o odpowiedzialności karnej podmiotów zbiorowych. Chodzi o precyzyjniejsze zapisanie, że państwa członkowskie UE zapewniają odpowiedzialność zarówno osób fizycznych, jak i prawnych również za zachowania polegające na "umyślnej pomocy osobie nieuprawnionej w zamieszkaniu na terytorium państwa członkowskiego dla korzyści finansowych". Obecnie odpowiedzialność taka jest w Polsce przewidziana tylko wobec osób fizycznych, a nie wymieniono jej w ustawie o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych.