Zielona transformacja. Jak Fundusze Europejskie wspierają rozwój inteligentnych miast w Polsce?

Materiał powstał we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej ze środków Funduszu Rozwoju Regionalnego

Inteligentne miasta (ang. smart cities) to zjawisko, którego definicja zmieniała się na przestrzeni lat. Obecnie, aby być smart, miasta powinny oszczędzać energię, inwestować w wydajny i zeroemisyjny transport publiczny czy dbać o środowisko. Istotne jest również dbanie o jakość życia mieszkańców i zarządzanie usługami publicznymi. Idea smart cities stawia na wykorzystanie nowoczesnych technologii i systemów informatycznych w rozwoju miast.

Samorządy, które mają w planach ambitne inwestycje, już teraz mogą powoli kompletować dokumentację. W programie Fundusze Europejskie na Infrastrukturę Klimat i Środowisko (FEnIKS) dostępny jest już harmonogram naborów na przyszły rok. Jednostki samorządu terytorialnego i podległe im jednostki będą mogły składać wnioski o dotacje na:

• infrastrukturę ciepłowniczą i źródła wysokiej kogeneracji,

• poprawę efektywności energetycznej i instalację OZE w budynkach użyteczności publicznej,

• budowę i modernizację infrastruktury kolejowej,

• zakup zeroemisyjnego taboru kolejowego w aglomeracjach miejskich,

• rewitalizację zabytków.

W nadchodzących miesiącach urzędy marszałkowskie, które dystrybuują Fundusze Europejskie w swoich województwach, zaplanowały liczne nabory wniosków na dotacje. O pieniądze będą mogły ubiegać się zarówno duże aglomeracje miejskie, jak i mniejsze miejscowości.

Harmonogramy przewidują dofinansowanie na efektywność energetyczną. To m.in. termomodernizacja budynku, wymiana stolarki okiennej, wymiana oświetlenia na bardziej energooszczędne czy wymiana źródła ciepła. Taką modernizację przejdą budynki użyteczności publicznej, budynki komunalne czy domy wielorodzinne.   

Nabory zaplanowane są w województwach: kujawsko-pomorskim, lubelskim, łódzkim, opolskim, pomorskim, śląskim, warmińsko-mazurskim i na Pomorzu Zachodnim.

Ponadto Małopolska, Wielkopolska, Śląsk, Podlasie i Pomorskie stawiają na OZE oraz budowę magazynów energii.

Samorządy będą mogły również pozyskać pieniądze na budowę i modernizację ścieżek rowerowych i chodników. Takie konkursy zaplanowane są w dolnośląskim, kujawsko-pomorskim, małopolskim, mazowieckim, opolskim, podkarpackim, podlaskim i świętokrzyskim. Przykładowo to dotacje na budowę kładek pieszo-rowerowych we Wrocławiu czy dodatkowych kilometrów ścieżek w Białymstoku.

Miasta będą mogły pozyskać dotacje na ekologiczny i niskoemisyjny transport publiczny. To nie tylko zakup taboru autobusowego, ale również niezbędna infrastruktura (np. przystanki czy zatoki) oraz stacje ładowania pojazdów. Konkursy w tym zakresie rozpoczną się w 2025 roku w większości województw.  

Planowane są również działania, które usprawnią gospodarowanie odpadami komunalnymi jak np. tworzenie PSZOK i inwestycje w nowe technologie recyklingu. Z tych dotacji będą mogły skorzystać samorządy z Małopolski, Mazowsza, opolskiego, Podlasia, Śląska i Pomorza Zachodniego.

Pojawią się również nabory na ochronę środowiska i bioróżnorodności i rewitalizację tzw. terenów zdegradowanych. Wsparcie będzie dotyczyło tworzenia i modernizowania parków miejskich, ogrodów botanicznych, parków kieszonkowych, porośniętych roślinnością dachów czy wiat przystankowych (to zielona infrastruktura w miastach). Istotne również będzie gospodarowanie wodą – zarządzanie niebieską infrastrukturą w miastach. Zaliczamy do niej zbiorniki retencyjne, niecki czy rowy. Nabory w powyższym zakresie zaplanowane są w większości województw.

Aktualności oraz więcej informacji o planowanych naborach dostępne jest na Portalu Funduszy Europejskich.

Również KPO przewiduje wsparcie dla samorządów. Nieoprocentowana pożyczka wspierająca zieloną transformację miast to wsparcie z możliwością umorzenia i długim, 20-letnim okresem spłaty. Pieniądze można przeznaczyć m.in. na:

• energooszczędne oświetlenie dróg i przestrzeni publicznych,

• rozwój systemów gospodarowania wodami czy monitoringu powierza,

• inwestycje w odnawialne źródła energii,

• budowę ścieżek rowerowych,

• rozwój terenów zielonych w miastach.

Więcej informacji o Krajowym Planie Odbudowy i aktualnych naborach można znaleźć na stronie www.kpo.gov.pl.

Materiał powstał we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej ze środków Funduszu Rozwoju Regionalnego