Wyzwania dla Baracka Obamy: gospodarka, klif fiskalny, Iran i Syria

- Największym wyzwaniem dla prezydenta jest klif fiskalny i szerzej, kondycja budżetowa Stanów Zjednoczonych - uważa cytowany przez agencję AFP James Lindsay z Rady ds. Stosunków Międzynarodowych (Council on Foreign Relations - CFR), think tanku w Waszyngtonie. Również Justin Vaisse, ekspert Brookings Institution, ocenia, że "sprawy budżetowe dominują nad wszystkimi innymi".

Problem klifu fiskalnego polega na tym, że dowodzony przez Demokratę Biały Dom może nie porozumieć się z Republikanami w Kongresie do końca listopada w sprawie sposobów redukcji deficytu budżetowego. Zmusi to - na podstawie umowy z zeszłego roku - do automatycznych cięć wydatków rządowych i podniesienia podatków. Przewiduje się, że może to wtrącić gospodarkę USA w ponowną recesję.

Według wielu analityków stan gospodarki to największe wyzwanie prezydentury Obamy. PKB USA w trzecim kwartale wzrosło w tempie 2 proc. w skali rocznej. Jednak wzrost jest wciąż zbyt mały, by zmniejszyć bezrobocie, które wyniosło w październiku 7,9 proc.

Dług publiczny na 6 listopada wynosił 16,2 bln dolarów, czyli 107 proc. PKB USA. Dług wzrósł w okresie pierwszej kadencji Obamy, przede wszystkim za sprawą znacznych wydatków na ratowanie banków po kryzysie w 2008 r. i przemysłu samochodowego, który stanął u progu bankructwa w wyniku recesji.

Poziom długu zbliża się więc do maksymalnego obecnie pułapu zadłużenia rządu USA, czyli 16,4 bln dolarów. Próg ten został podwyższony o 2,1 bln USD na początku sierpnia 2011 roku decyzją Kongresu, którą poprzedził długotrwały spór między Republikanami a Demokratami. Osiągnięte niemal w ostatniej chwili porozumienie odsunęło od USA groźbę kryzysu niewypłacalności. Jednak już wtedy komentatorzy wskazywali, że jest to rozwiązanie doraźne i prognozowali, że dopuszczalny pułap długu publicznego zostanie osiągnięty w listopadzie.

W polityce zagranicznej wyzwaniem dla Obamy będzie z kolei Iran i Syria - dodają analitycy. Vaisse określa kwestię programu nuklearnego jako "najbardziej palącą". - Obama wprost obiecał premierowi Izraela Benjaminowi Netanjahu, że Iran nie będzie miał bomby - przypomina ekspert. Zauważa, że USA i UE nałożyły już sankcje na Iran, by zmusić go do powstrzymania wzbogacania uranu. Jednak przede wszystkim chcą one "uniknąć ataku Izraela" na irańskie instalacje nuklearne.

Również były ambasador USA w Izraelu Martin Indyk uważa, że Iran to "wyzwanie 2013 roku". - Albo Irańczycy się zatrzymają (w programie nuklearnym), albo USA podejmą odpowiednie decyzje - mówi dyplomata.

Kolejny problem dla Obamy to Syria, gdzie od marca 2011 roku trwa krwawy konflikt wewnętrzny między siłami prezydenta Baszara al-Asada, a żądającymi jego ustąpienia powstańcami z Wolnej Armii Syryjskiej.

Obama był krytykowany za bierność w sprawie syryjskiego kryzysu. Jego krytycy wskazywali, że dopiero w sierpniu 2011 roku, a więc prawie pół roku po wybuchu powstania, Obama oświadczył, że Asad powinien ustąpić.

Dziennik "Washington Post" przypomniał niedawno, że administracja Obamy zaostrzyła sankcje wobec Syrii i współpracuje z Arabią Saudyjską i Katarem, które wysyłają broń dla tamtejszych powstańców. Jest to jednak tylko broń lekka, która nie wystarcza w walce przeciw czołgom i samolotom reżimu. Broń ta trafia głównie do ekstremistów i dlatego syryjskie powstanie staje się ogniskiem zapalnym przyciągającym coraz więcej dżihadystów, którzy nie ukrywają wrogości wobec USA i całego Zachodu - pisał "Washington Post".

Vaisse w rozmowie z AFP potwierdził ocenę, że powstrzymanie się od interwencji w Syrii przyniosło w rezultacie "radykalizację walki przeciwko reżimowi, dało napęd dżihadystom i Al-Kaidzie, przyniosło wojnę domową, która ma wpływ na Jordanię, Irak i sytuację wewnętrzną w Libanie".

Ekspert ocenia zarazem, że Obama powinien poprzestać na przygotowaniu "różnych opcji, aby ograniczyć szkody" spowodowane przez syryjski konflikt.