Wybory 2020. Co może prezydent? Oto jego kompetencje
Prezydent jest głową państwa. I choć ma najsilniejszy społeczny mandat, to jednak samodzielnych kompetencji nie ma wiele. Wśród tych budzących najwięcej emocji jest prawo łaski, poza tym nadaje najwyższe ordery i odznaczenia. Reprezentuje Polskę w stosunkach międzynarodowych i jest Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych.
Zgodnie z konstytucją prezydent, jako najwyższy przedstawiciel RP, jest gwarantem ciągłości władzy państwowej, czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności terytorialnej Polski. Prezydent jest również reprezentantem państwa w stosunkach międzynarodowych.
Do jego uprawnień w tym zakresie należy ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych, o czym musi jednak zawiadomić Sejm i Senat. Poza tym mianuje i odwołuje przedstawicieli RP w innych państwach i przy organizacjach międzynarodowych, przyjmuje listy uwierzytelniające i odwołujące akredytowanych przy nim przedstawicieli dyplomatycznych innych państw oraz organizacji międzynarodowych.
Prezydent jest również Zwierzchnikiem Sił Zbrojnych. Dlatego na wniosek premiera zatwierdza strategię bezpieczeństwa narodowego, a na wniosek Rady Ministrów plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego, których przebiegiem później kieruje. Patronuje także przedsięwzięciom, które kształtują w społeczeństwie postawy patriotyczne i obronne.
Kompetencje prezydenta dotyczą również przyjmowanych przez parlament ustaw. Tutaj głowa państwa, jeśli ma wątpliwości co do słuszności przyjętych rozwiązań, może zastosować weto, czyli odmówić podpisania ustawy i wystąpić do Sejmu z wnioskiem o jej ponowne rozpatrzenie. Może również zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją.
Zobacz też: Wybory 2020. Czym jest cisza wyborcza
Prezydent nadaje też najwyższe ordery i odznaczenia, zarówno za zasługi wojskowe jak i cywilne. Nominuje sędziów (na wniosek KRS), profesorów i generałów (na wniosek szefa MON). Poza tym powołuje m.in członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego, dwóch członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji i trzech Rady Polityki Pieniężnej. Wnioskuje do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego.
Kolejne kompetencje dotyczą rządu i parlamentu. To prezydent desygnuje premiera, ale zazwyczaj jest to osoba wskazana przez większość parlamentarną. Później desygnowany premier proponuje prezydentowi skład Rady Ministrów, a prezydent dokonuje aktu powołania premiera i pozostałych członków Rady Ministrów. Prezydent zarządza również wybory do Sejmu i Senatu i zwołuje pierwsze posiedzenie nowego parlamentu.
Prezydent może również, w sprawach szczególnej wagi, zwołać Radę Gabinetową. Radę tworzy Rada Ministrów, która obraduje pod przewodnictwem Prezydenta. Może wnioskować o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli, posiada inicjatywę ustawodawczą, a za zgodą Senatu może zarządzić ogólnokrajowe referendum.
Prezydent posiada również prawo łaski, które nie może jednak stosować wobec osób skazanych przez Trybunał Stanu. Nadaje też obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego
Wszystkie kompetencje prezydenta szczegółowo określa rozdział 5 Konstytucji oraz ustawy, między innymi ta o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej
Widzisz coś interesującego lub nietypowego związanego z wyborami? Prześlij nam informację, zdjęcie lub filmik przez dziejesie.wp.pl