Wszystko o samolocie wielozadaniowym F‑16

Historia F-16 sięga lat 60. Po wprowadzeniu przez USA "doktryny elastycznego reagowania", która uwzględniała atak zarówno bronią konwencjonalną, jak i taktyczną bronią jądrową, lotnictwo USA złożyło zamówienie na lekki samolot zdolny do stworzenia przewagi w powietrzu i atakowania celów naziemnych w każdych warunkach pogodowych.

W 1972 r. pięć firm (Lockheed, Boeing, LTV, Northrop i General Dynamics) zgłosiło swoje propozycje. Prototyp YF-16 skonstruowany przez General Dvnamics (obecnie Lockheed) uzyskał aprobatę rządu USA. 13 stycznia 1975 r. została ogłoszona decyzja o wyborze F-16, a samolot zaprezentowano na Salonie Lotniczym w Paryżu. Kilka państw europejskich zgłosiło chęć zakupu myśliwca, gdy okazało się, że jest on lepszy pod każdym względem od konkurentów m.in. od francuskiego Mirage.

Do tej pory wyprodukowano około 4 tysięcy sztuk F-16. Pierwsze egzemplarze seryjne lotnictwo wojskowe USA otrzymało w 1978 r. Przez cały czas trwały prace nad modernizacją samolotu.

F-16 w różnych wersjach jest używany przez siły powietrzne 22 państw. Był wielokrotnie wykorzystywany w misjach bojowych NATO. Piloci F-16 zestrzelili 72 maszyny, bez strat własnych. Izrael jest pierwszym państwem, które użyło F-16 w akcji bojowej - zbombardowania w 1981 r. irackiego reaktora atomowego, budowanego pod Bagdadem przez Francuzów. Obecnie w izraelskich siłach lotniczych jest 237 F-16, z których ponad połowa to unowocześnione wersje C/D.

Amerykańskie Siły Powietrzne (USAF) wraz z Powietrzną Gwardią Narodową (ANG) dysponują obecnie ponad 1400 samolotami F-16, z czego ponad 1250 w oferowanych Polsce nowszych wersjach C (jednomiejscowej) bądź D (dwumiejscowej). Ponadto 365 spośród maszyn starszych wersji A (jednomiejscowej) bądź B (dwumiejscowej) stanowi rezerwę magazynową.

Cztery europejskie państwa NATO - Belgia, Holandia, Dania i Norwegia - wyprodukowały w kooperacji z USA 348 samolotów F-16 na własny użytek, uzupełniając to jeszcze importem gotowych maszyn.

Belgia ma obecnie 129 F-16A/B w służbie i 39 w magazynach, 110 maszyn przejdzie gruntowną modernizację. Holandia dysponuje 157 już unowocześnionymi F-16A/B, Dania 68 F-16A/B (jeszcze nie zmodernizowanymi), zaś Norwegia 57 F-16A/B (także bez modernizacji).

Spośród państw NATO, samoloty F-16 mają jeszcze Portugalia (20 sztuk wersji A bądź B), Grecja (75 sztuk wersji C/D) i Turcja (240 sztuk wersji C/D, dalsze dostawy trwają).

Obecna seria produkcyjna myśliwca F-16C/D to blok 50/52. Polsce zaoferowano samoloty z bloku 52, z silnikami Pratt and Whitney, a nie General Electric, jak w bloku 50.

Napęd F-16C/D blok 52 stanowi silnik dwuprzepływowy Pratt and Whitney F-100-PW-229 o sile ciągu 130 kiloniutonów z dopalaniem. Maksymalna masa startowa samolotu wynosi blisko 17 ton, z czego do 5,5 tony przypada na uzbrojenie bądź dodatkowe zbiorniki z paliwem.

Uzbrojenie strzeleckie F-16 to sześciolufowe 20-milimetrowe działko Vulcan z 500 nabojami. Dla celów obrony powietrznej blok 50/52 można uzbrajać w rażące cele poza granicą horyzontu rakiety AMRAAM (z systemem nawigacji bezwładnościowej i aktywnym naprowadzaniem radarowym w ostatniej fazie lotu), a także najnowsze wersje naprowadzanych na podczerwień pocisków Sidewinder (reagują one nie tylko na ciepło dyszy silnika, ale także rozgrzanych krawędzi natarcia skrzydeł).

Jako szturmowiec F-16 C/D może zabierać różne zestawy bomb i pocisków kierowanych, w tym bomby naprowadzane systemem nawigacji satelitarnej GPS (tak zwana Wspólna Amunicja Ataku Bezpośredniego, skrót nazwy angielskiej JDAM) oraz używane od niedawna przez amerykańskie lotnictwo bomby, uwzględniające korektę na siłę i kierunek wiatru.

Do wykrywania celów F-16C/D ma dopplerowski radar Hughes APG- 68 o parametrach, zapewniających współpracę z rakietami AMRAAM. Potrafi on nawet z dużej odległości odróżnić poszczególne samoloty w zwartej ich formacji. Radar ten nie ma konwencjonalnego ekranu, gdyż dzięki cyfrowemu przetwarzaniu impulsów pilot otrzymuje od razu konkretne parametry obserwowanych celów. Pilot może w każdej chwili zmienić reżim pracy radaru (przeszukiwanie, walka powietrzna, atakowanie celów naziemnych). Dane z radaru i urządzeń nawigacyjnych mogą być wyświetlane na wiatrochronie kabiny (system HUD).

Samolot dysponuje także systemem ostrzegania przed radarem nieprzyjacielskim, a na głównym pylonie podkadłubowym można umieścić elektroniczny zestaw zakłóceniowy. Zestaw nie wymaga współpracy pilota, bowiem ma autonomiczny komputer.

W porównaniu z wcześniejszymi blokami produkcyjnymi F-16C/D, blok 50/52 ma lepsze osiągi, a to dzięki zwiększonemu ciągowi silnika i wpisaniu dodatkowych, odrzucanych zbiorników paliwa w obrys kadłuba. Pewnym niedostatkiem w porównaniu z blokiem 40/42 jest jednak rezygnacja (jak na razie) z systemu nocnej niskopułapowej nawigacji i oświetlania celów podczerwienią LANTRIN.

Dużym atutem bojowym F-16, zwłaszcza w bezpośrednich pojedynkach powietrznych, jest znaczna wytrzymałość konstrukcji - przy pełnym zatankowaniu zbiorników paliwa, samolot może znieść przyspieszenie dziewięciokrotnie większe od ziemskiego.

Prędkość maksymalna F-16C/D wynosi 1460 km/godz. (1,2 Ma) na poziomie morza i 2175 km/godz. (2,05 Ma) na wysokości 12 tys. metrów. Pułap praktyczny to nieco ponad 15 tys. metrów. Zasięg z typowym ładunkiem bojowym wynosi 1000 km, zasięg dla przebazowania blisko 4 tys. kilometrów.

Niektóre dane techniczne samolotów podawane przez producenta:

Długość - 15,03 m
Rozpiętość skrzydeł - 10 m
Wysokość - 5,09 m
Powierzchnia nośna - 28,9 m kw.
Masa samolotu - 9 318 kg
Maksymalna masa startowa - 22 727 kg
Masa uzbrojenia - 9072 kg
Maksymalna prędkość - 2,0 Ma
Maksymalna prędkość na poziomie morza - 1472 km/h
Zasięg do przebazowania - 3 890 km
Pułap praktyczny - 15 250 m
Okres eksploatacji - 8000 godzin.
(an)