Wielkopiątkowe tradycje w Kościele katolickim
Wielki Piątek jest dla wszystkich chrześcijan dniem upamiętniającym mękę i śmierć Chrystusa na krzyżu. Centrum wielkopiątkowej liturgii w Kościele katolickim jest uroczysta adoracja Krzyża - adoracja Syna Bożego, który oddał życie za zbawienie wszystkich ludzi.
W tym dniu w świątyniach katolickich buduje się Groby Pańskie i odwiedza je. Nie odprawia się natomiast mszy św., a jedynie po południu celebrowane jest nabożeństwo, podczas którego śpiewa się pieśni o krzyżu i tajemnicy komunii. Czytane są odpowiednie fragmenty Biblii.
W starożytności i we wczesnym średniowieczu, Najświętszy Sakrament był zanoszony po liturgii eucharystycznej na przechowanie do zakrystii lub bocznej kaplicy. Z tego zwyczaju wywodzi się procesja do kaplicy adoracji w Wielki Czwartek.
Na tym samym tle, wraz z rozwinięciem się średniowiecznych misteriów - w których wierni przeżywali epizody tajemnicy zbawienia - utarła się wielowiekowa, zachowana do dziś, tradycja strojenia grobu Pana Jezusa.
Ta wielkopiątkowa tradycja rozwinęła się w Polsce w sposób szczególny; groby przemawiały do wyobraźni, przede wszystkim jako znak trudnego doświadczenia. W różnych okresach historycznych starano się wprowadzać do symbolicznych grobów aktualne motywy, związane z sytuacją kraju. W czasach rozbiorów, okupacji niemieckiej i stanu wojennego ustrojony grób odzwierciedlał przeżycia narodu polskiego.
Na zakończenie wielkopiątkowego nabożeństwa, podczas uroczystej procesji, przenosi się do wcześniej przygotowanego Grobu Pańskiego eucharystyczne ciało Chrystusa. Niesione jest w osłoniętej welonem monstrancji z Najświętszym Sakramentem i przechowywane tam aż do niedzieli, kiedy to według tradycji Chrystus miał zmartwychwstać.
Obyczaj ukazania i adoracji Krzyża jest popularny w wielu krajach, np. w Rzymie znany był już w VII wieku. W adoracji krzyża podkreśla się zwycięski charakter odkupienia oraz myśl o zmartwychwstaniu. (ajg)
