Watykan - państwo w państwie

Swą nazwę wziął od wzgórza, na którym stanęła Stolica Apostolska. Niektóre świadectwa historyczne podają, że niegdyś na szczycie kapłani etruscy głosili przepowiednie, czyli „vaticini”. Tradycja mówi też, że na wzgórzu watykańskim Rzymianie ukrzyżowali św. Piotra.

Początki państwa kościelnego sięgają VI w. n.e., gdy zwycięskie marsze Longobardów przez Półwysep Apeniński przyczyniły się do osłabienia władzy cesarskiej, wzmacniając jednocześnie polityczne znaczenie papieży. Gdy król Franków Pepin Mały w połowie VIII w. wypchnął Longobardów ze środkowej Italii, podarował papieżowi Stefanowi III odbite ziemie.

Od tego momentu państwo papieży stopniowo rosło w siłę, choć jego osobowość została prawnie potwierdzona dopiero niecałe 500 lat później, „Złotą Bullą” cesarza Fryderyka II. W XV w. Państwo Kościelne stało się monarchią absolutną. Pod koniec XVIII w. armia Francji wymusiła na papieżu utworzenie Republiki Rzymskiej, co kilka lat później zaowocowało przyłączeniem państwa papieskiego do Francji. Upadek Napoleona pozwolił papieżom na odzyskanie niezależności. Jednak dopiero traktaty laterańskie, podpisane w 1929 r. przez Mussoliniego, uregulowały kwestie suwerenności tego państwa, do tej pory nękanego przez wojska kolejnych włoskich władców. W ten sposób powstał niepodległy Watykan.

Papież jest ostatnim w Europie władcą absolutnym. Pod jego rządami znajduje się niecałe pół kilometra kwadratowego miasta i około 500 obywateli. Obywatelstwo watykańskie przyznawane jest czasowo. Otrzymują je osoby pełniące jakieś funkcje na rzecz Stolicy Apostolskiej, jak urzędnicy, lekarze, żandarmi czy gwardziści. Watykan ma prawo do posiadania własnej armii, marynarki i sił lotniczych, ale ogranicza się jedynie do utrzymywania stuosobowego oddziału Gwardii Szwajcarskiej i 120 żandarmów. Gwardziści chronią papieża, żandarmi czuwają nad bezpieczeństwem pielgrzymów.

Gospodarka Watykanu opiera się na dochodach z pielgrzymek. Każdego roku ok. 7 mln turystów zostawia ogromne sumy w kasach muzealnych i sklepach z pamiątkami. Niebywałym rarytasem dla kolekcjonerów jest waluta watykańska – euro z podobizną papieża Jana Pawła II. Komisja Europejska zezwoliła na wybicie 670 tys. watykańskich euro.

Watykan wydaje również znaczki pocztowe, posiada własną pocztę, rozgłośnię (Radio Watykan), telewizję (Centro Televisio Vaticano), gazetę („L’Oservatore Romano”), służbę medyczną, dworzec kolejowy, lądowisko dla helikopterów, a nawet... supermarket („Ammora”).

Bazylika św. Piotra, główny cel wycieczek, została wzniesiona w 1506 r., według planów Michała Anioła i Bramantiego. Tradycja głosi, że stanęła w miejscu pochówku św. Piotra, ale archeologowie bezskutecznie poszukiwali tam szczątków pierwszego biskupa Rzymu. W podziemiach bazyliki za to można zobaczyć grobowce papieży. Dwie pozostałe równie ważnie budowle watykańskie to Kaplica Sykstyńska z pięknymi freskami Michała Anioła i Pałac Watykański. W tej pierwszej kardynałowie zbierają się na konklawe. W pałacu znajdują się apartamenty papieskie i tu papież przyjmuje gości.

Muzea watykańskie mogą poszczycić się bogatymi zbiorami. Pinakoteka przyciąga turystów zafascynowanych dziełami epoki renesansu i późniejszymi. Można znaleźć tam obrazy Leonarda da Vinci, Caravaggia lub Belliniego. W Muzeum Pio-Clementio warto zatrzymać się przy greckich i rzymskich rzeźbach, podobnie jak w Muzeum Chiaramonti. Zbiory Muzeum Etruskiego i Muzeum Egipskiego zainteresują miłośników archeologii.

Kaplica Sykstyńska ma również akcent polski – Salę Sobieskiego z obrazem Jana Matejki pt. „Sobieski pod Wiedniem”.

Watykan sprawuje bezpośrednią pieczę nad pięcioma uczelniami wyższymi: Papieskim Uniwersytetem Gregoriańskim, Papieskim Uniwersytetem Laterańskim, Papieskim Uniwersytetem Św. Tomasza z Akwinu, Papieskim Uniwersytetem Urbana i Papieskim Uniwersytetem Salezjańskim. Podlega mu również siedem kolegiów teologicznych i pięć instytutów badawczych, w tym Papieski Instytut Biblijny, największa uczelnia kształcąca specjalistów-biblistów.

Najnowsze osiągnięcia nauki śledzi o opiniuje Papieska Akademia Nauk. Zasiada w niej 80 naukowców, w tym 20 laureatów Nagrody Nobla. Wśród członków akademii znajduje się czterech Polaków: Michał Heller, Stanisław Łojasiewicz, Czesław Olech i Andrzej Szczeklik.

język urzędowy: łaciński (używany włoski)
ustrój: teokratyczna monarchia elekcyjna
powierzchnia: 0,44 km2
ludność: około tysiąca (obywateli ok. 500)
dokument gwarantujący niepodległość: traktaty laterańskie (11 lutego 1929 r.)
waluta: euro
hymn państwowy: „Inno e Marcia Pontificale”
domena internetowa: .va
numer kierunkowy: 379