Warszawa. Powstanie Warszawskie. Dzieciństwo bez dzieciństwa

Ich życie, zanim zaczęło się na dobre, dramatycznie zostało przerwane. Trzynastoletnia Marysia, dziesięcioletnia Jadzia i siedmiolatka Jola. Siostry Buchowskie zginęły pod gruzami w ostatnich dniach Powstania Warszawskiego w zbombardowanej kamienicy na Żoliborzu, przy ulicy Hauke-Bosaka 15. Nie dożyły końca koszmaru, nie dorosły, nie przeżyły życia.

- Spoczywały w zniszczonym, bezimiennym, opuszczonym i zarośniętym chaszczami grobie na Powązkach Wojskowych w Warszawie - opowiada Patryk Markuszewski z inicjatywy "Nie Zapomnij O Nas, Powstańcach Warszawskich”. - Grób odnaleźli społecznicy. Zdjęcie leżało w archiwach Muzeum Powstania, wraz z innymi dokumentami dziewczynek. Nie wiemy, kto je dostarczył, być może ciocia sióstr Buchowskich.

Dzięki temu, że ktoś uznał pamiątki po dziewczynkach za ważne dla historii Warszawy i Powstania, wiadomo, jakie były ich losy. I choć nie wiemy, co czuły, jak bardzo się bały, jakie chwile rozpaczy i głodu je spotkały, wiemy, że największy cios przeżyły w pierwszych dniach sierpnia - matka Joli, Marysi i Jadzi, przełożona pielęgniarek w szpitalu sióstr Elżbietanek, została zamordowana w pierwszych dniach Powstania w egzekucji na ulicy Dworkowej.

- Jej ciała nigdy nie odnaleziono - mówi Patryk Markuszewski. - Kiedy okazało się, że grób dziewczynek wymaga remontu, bo nie było na nim nawet tabliczki, tylko informacja w księgach cmentarza, postanowiliśmy, że na odnowionym nagrobku zostanie umieszczona tabliczka poświęcona matce. Tu będzie jej symboliczny grób, razem z córeczkami.

Nie tylko grób sióstr Buchowskich doczekał się właśnie odnowienia. Uczczona została pamięć małego bohatera, Wojtusia Zalewskiego, ”Orła Białego”. Miał zaledwie 11 lat, gdy dołączył do oddziału powstańców. - Jego historia rodzinna nie jest znana, chciał walczyć, może chciał się zemścić na Niemcach. Był łącznikiem zgrupowania "Chrobry II”. 15 sierpnia uratował swoich starszych kolegów., sobie tylko znanym przejściem wyprowadził z okrążenia pluton st. sierż. "Grzesia" - opowiada Patryk Markuszewski. - Został odznaczony Krzyżem Walecznych. Zginął 21 sierpnia od kuli niemieckiego snajpera. Pod ogniem Niemców jego ciało wynosił na rękach Mieczysław Mirecki "Błyskawica”.

Wojtuś został pochowany w mogile na podwórku przy ul. Ceglanej 3. Prawdopodobnie nie został stamtąd ekshumowany. Jego ciała nie udało się odnaleźć, jego nazwisko nie widnieje w rejestrach, ale jego historię utrwaliły rzetelnie powstańcze kroniki.

Poszukiwania oraz walkę o pamięć o Wojtusiu od lat prowadzi Zygmunt Walkowski. W zeszłym roku, jak mówi Patryk Markuszewski, dzięki staraniom Anny Szarejko udało się odsłonić na budynku na ulicy Ceglanej tablicę pamiątkową. - Pojawiła się też szansa, by na jednym z powstańczych grobów z NN powiesić tabliczkę z nazwiskiem Wojtusia Zalewskiego,” Orła Białego - dodaje.