Warszawa. "Europa", która cudem przetrwała. Odnaleziono film Themersonów

Nawet autorzy tego pionierskiego, awangardowego filmu, który powstał w latach 30., byli pewni, że "Europa" przepadła na zawsze w ich spalonym warszawskim domu przy Królewskiej. Tymczasem kopia odnalazła w niemieckim archiwum.

Warszawa. Październikowy pokaz awangardowego filmu Franciszki i Stefana Themersonów z lat 30. w kinie iluzjon z pewnością zgromadzi wielu widzów. Nikt nie przypuszczał, że ta legendarna produkcja przetrwała wojnę

Barbara Kwiatkowska

17 września 2021, 19:25

To sensacyjne odkrycie dla branży filmowej. Dzieło Franciszki i Stefana Themersonów było legendą dla znawców. Awangardowe arcydzieło, niemy film, uznawany za antyfaszystowskie przesłanie, odnalazł się w Bundesarchiv dzięki pracom badawczym prowadzonym berliński oddział Instytutu Pileckiego.

Inspiracją 12-minutowej produkcji, nakręconej na kliszy 35 mm, był poemat Anatola Sterna z 1929 roku. Była filmowo-literackim eksperymentem odważnej pary artystów.

Twórczość Themersonów: Franciszki - malarki, ilustratorki książek, scenografki i Stefana - pisarza, artysty i kompozytora umieściła ich w gronie najbardziej wszechstronnych twórców awangardowych w polskiej sztuce XX wieku. Tworzyli eksperymentalne filmy, które łączyły poetykę fotomontażu z lirycznym wymiarem kadru filmowego. Wyprzedzili nowe media o kilka dekad.

Warszawa. "Europa", która cudem przetrwała. Odnaleziono film Themersonów

W latach 70. Themersonowie, na prośbę Józefa Robakowskiego, odtworzyli listę montażową "Europy".Próbę odtworzenia awangardowego obrazu podjął Piotr Zarębski, operator i reżyser związany wówczas z Wytwórnią Filmów Oświatowych.

Odkrycie Instytutu Pileckiego w berlińskim archiwum jest sensacją nie tylko w Polsce. Jak poinformowała Polska Agencja Prasowa,

aktualna wersja "Europy", odrestaurowana cyfrowo przez warszawski Fixafilm, wzbogacona o ścieżkę dźwiękową autorstwa kompozytora Lodewijka Munsa, będzie miała premierę 6 października, podczas 65. edycji Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Londynie, imprezie organizowanej przez Brytyjski Instytutu Filmowy. Polska premiera filmu odbędzie się 15 października w Kinie Iluzjon w Warszawie.