Niezwykła wystawa z X Pawilonie Cydateli. Dobiesław Gała w Warszawie

Dobiesław Gała to artysta rzeźbiarz, doktor sztuki, absolwent Wydziału Rzeźby krakowskiej ASP. Jego twórczość oscyluje między upływem czasu, nieuchronnością historii, pamięcią, rekonstrukcją.

Wybór miejsca na kolejna prezentację twórczości Dobiesława Gały nie jest przypadkowy. Po wielu znanych i znaczących galeriach sztuki w Krakowie, Kielcach, Lublinie, Pradze (czeskiej), Rzeszowie, Warszawie, po galerii w Zamku Króla Kazimierza Wielkiego w Niepołomicach czy zabytkowym krakowskim Barbakanie przyszedł czas na Galerię Brama Bielańska Cytadeli Warszawskiej. Jest to ważne miejsce na mapie instytucji kultury Warszawy i całej Polski. Działalność wystawiennicza Muzeum Niepodległości pozwoliła pozyskać środki na rewitalizacje zabytkowej substancji dawnego carskiego więzienia znajdującego się w X Pawilonie Cytadeli Warszawskiej.

Historia X Pawilonu

To jedno z najważniejszych miejsc martyrologii polskiej z epoki zaborów. Car Mikołaj I rozkazał zbudować na wzgórzu żoliborskim twierdze. Dokonało się to w latach 1832-1836, po stłumieniu Powstania Listopadowego. Cytadela, obsadzona silnym garnizonem, wyposażona w kilkaset armat, wzmocniona w latach późniejszych systemem pięciu fortów oraz przyczółkiem mostowym na brzegu praskim miała wydatnie wzmocnić kontrolę władz rosyjskich nad buntowniczym miastem. Stała się tez kolejnym ogniwem w łańcuchu twierdz chroniących zachodnie rubieże Imperium Romanowów.

W jednym z budynków na terenie twierdzy, tzw. X Pawilonie, zostało zlokalizowane centralne więzienie śledcze dla więźniów politycznych. Według szacunkowych danych przez Cytadelę, w której urzędowała komisja śledcza i ferujący wyroki sąd wojenny, przewinęło się około 40 tysięcy więźniów – bojowników o wyzwolenie narodowe i przemiany społeczne: członków tajnych organizacji niepodległościowych, uczestników powstań narodowych, zwłaszcza Powstania Styczniowego, działaczy polskiego ruchu robotniczego, uczestników rewolucji 1905-1907 roku, uczestników manifestacji patriotycznych, strajków robotniczych, działaczy różnych organizacji politycznych i społecznych itp.

Wśród więźniów X Pawilonu były wybitne postaci polskiej historii i kultury: Adam Asnyk, Roman Dmowski, Jarosław Dąbrowski, Gustaw Ehrenberg, Apollo Korzeniowski, o. Honorat Koźmiński, Józef Piłsudski, ksiądz Piotr Ściegienny, Romuald Traugutt, Ludwik Waryński. Kilkaset osób stracono na stokach twierdzy, m. in. wielu powstańców styczniowych, a wśród nich członków Rządu Narodowego z Romualdem Trauguttem na czele oraz uczestników rewolucji 1905-1907 r, m. in. znanych bojowców PPS Józefa Montwiłła-Mireckiego i Stefana Okrzeję. Tysiące skazańców wywieziono w głąb Rosji na katorgę bądź zesłanie syberyjskie.

Kolejni okupanci, tym razem niemieccy, w latach 1915-1918 również wykorzystywali Cytadelę do celów wojskowych, zaś X Pawilon pełnił wówczas także funkcję więzienną, a na stokach odbywały się egzekucje. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., kiedy Cytadelę przejęło wojsko polskie, w X Pawilonie mieścił się początkowo areszt dla osób podlegających sądownictwu wojskowemu, później zaś przeznaczono go na mieszkania dla wojskowych z miejscowego garnizonu, a we wschodnim skrzydle wyeksponowano pamiątki po więźniach. W latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945 Cytadela, obsadzona oddziałami Wehrmachtu i SS, stanowiła silny punkt oparcia władz niemieckich.

Muzeum Niepodległości w Cytadeli

Dziś X Pawilon Cytadeli Warszawskiej jest jednym z oddziałów Muzeum Niepodległości w Warszawie. Trwa tu końcowy etap projektu pod nazwą "Zwiększenie dostępności do kultury i zachowanie dziedzictwa narodowego poprzez poszerzenie oferty wystawienniczej oraz stworzenie Centralnego Magazynu Zbiorów Muzeum Niepodległości”. Wjazd na terem Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej przebiega przez Bramę Bielańską, w której zlokalizowana jest galeria.

W bogatej gamie tematycznej wystaw galerii przedstawiona zostanie twórczość Dobiesława Gały artysty, dla którego motyw poszukiwania tożsamości jest – jak sam twierdzi – podstawowym i bardzo ważnym.

Prace mają oddziaływać i podkreślać jak ważnym czynnikiem w procesie kreacji jest oddziaływanie czasu i wpływ przemijania. Mają ukazywać stopniowy i bezustannie postępujący proces zmian, dziejący się w czasie tak wydłużonym, iż wydawałoby się, wręcz zatrzymanym. Zarówno w rzeźbach jak i pracach na płaszczyźnie chcę opowiadać o efemeryczności i ulotności egzystencji, którą odsłania wciąż postępujący proces zmian.

Wystawa czynna jest do 4 listopada od godz. do 9 do 16. Dodatkowe informacje można znaleźć na facebookowym profilu galerii. - https://www.facebook.com/galeriabramabielanska/.