71 lat temu wysadzono Pałac Saski [Interaktywna wizualizacja]

Wzniesiony w 1661 roku, początkowo jako dwór, następnie przebudowany na pałac. Od początków XVIII wieku był rezydencją królewską. Został wysadzony w powietrze przez hitlerowców po upadku Powstania Warszawskiego w 1944 roku. Niszczenie go trwało aż 3 dni i zakończyło się dokładnie 71 lat temu.

Kilka lat temu pomysł odbudowy był całkiem bliski realizacji - miasto w swoim budżecie zarezerwowało pieniądze, a w 2006 roku wybrano nawet wykonawcę projektu. Jak wówczas informowały media, odbudowany pałac miał zostać przeznaczony na obiekty biurowe, wspominano też, że znajdzie się w nim miejsce na Centrum Myśli Jana Pawła II. Planowano zachować część odkrytych piwnic i wkomponować je w nową budowlę, by możliwe było ich zwiedzanie. Niestety, inwestycję przerwano w 2008 roku, gdy odkryto pod ziemią ruiny Pałacu z XVII wieku i wpisano je na listę zabytków.

Pałac Saski stał przy obecnym pl. Piłsudskiego – imponujące kolumnady były przez wiele lat wizytówką stolicy. Jego historia sięga lat 60. XVII wieku, gdy na miejscu stojącego w tym miejscu dworu powstał pałac dla Jana Andrzeja Morsztyna. To król August II, zauroczony tym budynkiem, postanowił wznieść w Warszawie siedzibę godną władcy absolutystycznego. Jak pisze historyk Łukasz Traczyk w portalu Histmag.org, król August w 1713 zakupił pałac Morsztyna i uczynił z niego punkt wyjścia dla olbrzymiego założenia parkowo-pałacowego. (przeszło do historii jako Oś Saska). Dawna Siedziba Morsztyna była jak na potrzeby i ambicje króla zbyt skromna.

Żaden pałac w Warszawie nie przeszedł chyba tyle, co Saski. Przebudowywano i rozbudowywano go wielokrotnie. W 1748, po śmierci Augusta III stracił status rezydencji królewskiej. 1794. Podczas Insurekcji Warszawskiej pod pałacem stoczono z Rosjanami jedną z dwóch największych bitew w stolicy. Niezwykle ucierpiał w czasie powstania listopadowego (1830). W latach 1839–1842 dokonano przebudowy, rozbierając m.in. jego część środkową. W latach 1862 - 1915 znajdował się wrękach armii carskiej Rosji. Gdy tylko w 1938 roku zakończył się jego generalny remont, rozpoczęła się II wojna światowa. Pałac znów stał się siedzibą obcego mocarstwa. Hitlerowcy zrównali go z ziemią zaraz po powstaniu , a komuniści nie zgodzili się na rekonstrukcję.

Saski w 1944 roku. Fot. WIki

Lech Kaczyński, tuż po objęciu stanowiska prezydenta Warszawy, wyszedł z inicjatywą odbudowy Pałacu. Na ten cel samo miasto wyasygnowało aż 200 mln złotych. Jednak w 2008 roku, kolejny prezydent - Hanna Gronkiewicz-Waltz - zdecydowała o rozwiązaniu umowy z firmą, która miała tego dokonać. Środki, przeznaczone na ten cel, przesunięte zostały na... budowę mostu Północnego. Od tamtej pory niewiele się zmieniło, choć rekonstrukcja rezydencji wzbudza wciąż wiele emocji.

W 2013 powstało stowarzyszenie „Saski 2018” , którego celem stowarzyszenia jest odbudowa pałacu do 11 listopada 2018 (setna rocznicę odzyskania niepodległości). Rok temu miała miejsce premiera projektu saski360 , w ramach którego powstała interaktywna aplikacja multimedialna, pokazująca za pomocą lotniczych panoram oraz wizualizacji nieistniejący obecnie Pałac. Powstał też makieta rezydencji w warszawskim Parku MIniatur . I póki co, tylko w ten sposób możemy go oglądać.

Przeczytajcie też: XVII Konkurs Chopinowski w Warszawie jednym z najważniejszych wydarzeń*kulturalnych roku*