70. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim - program obchodów

W tym roku przypada 70. rocznica Powstania w Getcie Warszawskim. Obchody rozpoczną się 18 i 19 kwietnia dwoma oficjalnymi wydarzeniami: przed Teatrem Wielkim oraz pod pomnikiem Bohaterów Getta. Wydarzenia towarzyszące rozpoczynają się już teraz i potrwają do 16 maja czyli do dnia, który uznawany jest za symboliczne zakończenie powstania. W programie premiery filmowe, wystawy, koncerty, wykłady, spektakle teatralne.

Symbolem obchodów 70. rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim jest żonkil. Jego płatki tworzą sześcioramienną gwiazdę. Takie kwiaty w każdą rocznicę żydowskiego zrywu kładł pod pomnikiem Bohaterów Getta ostatni dowódca powstania – Marek Edelman. Autorkami projektu papierowego żonkila są Helena Czernek oraz Klara Jankiewicz, które są również odpowiedzialne za identyfikację wizualną tych obchodów.

14 kwietnia

11.00–16.00 – akcja porządkowania Cmentarza Żydowskiego organizowana we współpracy z Ochotniczym Hufcem Porządkowania Cmentarza Żydowskiego im. J. Rajnfelda. O historii cmentarza opowie historyk Jan Jagielski. Zbiórka o godzinie 11.00 na cmentarzu przy bramie głównej od ul. Okopowej. Mężczyzn obowiązują nakrycia głowy. Organizatorzy zapewniają sprzęt potrzebny do pracy.

17 kwietnia

Otwarcie wystawy "Sztuka polska wobec Holokaustu" w Żydowskim Instytucie Historycznym. Zaprezentuje zarówno prace artystów, którzy wojnę i Holocaust widzieli na własne oczy, jak m.in. Tadeusza Kantora, Andrzeja Wróblewskiego, Aliny Szapocznikow, Magdaleny Abakanowicz, jak i tych którzy już po zakończeniu wojny mierzyli się z tematem bolesnej, nieprzyswojonej pamięci o Zagładzie. Ich prace zostaną zestawione z artefaktami artystów młodszego pokolenia, m.in. Mirosława Bałki, Zbigniewa Libery, Wilhelma Sasnala, Artura Żmijewskiego, Rafała Jakubowicza podejmującymi temat pamięci o Holokauście w momencie, w którym umierają ostatni świadkowie. Zaprezentowane zostaną również projekty i fotogramy najlepszych realizacji architektonicznych i pomników upamiętniających Holocaust. Całość ekspozycji dopełnią czytane fragmenty poezji poruszającej problem Zagłady, zainstalowane w tzw. sound showers.

18 kwietnia

Ruta - strażniczka Archiwum Ringelbluma: Reportaż filmowy o Rucie Sakowskiej, która od lat 50. w Żydowskim Instytucie Historycznym pracowała nad upowszechnieniem Archiwum Ringelbluma. Projekcja odbędzie się w siedzibie Fundacji im. prof. Mojżesza Schorra (ul. Twarda 6). Organizator: Fundacja im. prof. Mojżesza Schorra

Uroczysty koncert w Teatrze Wielkim: Uroczysty koncert w wykonaniu Izraelskiej Orkiestry Filharmonicznej pod dyrekcją Zubina Mehty. Wstęp wyłacznie na zaproszenia. Autor projektu oraz kierownictwo artystyczne – Gołda Tencer.

Askara dla pamięci: Symboliczna uroczystość pod Pomnikiem Bohaterów Getta dla upamiętnienia bojowników getta warszawskiego z udziałem solistów Israel Philharmonic Orchestra i Zubina Mehty. Organizator: Fundacja Shalom

Odsłonięcie muralu Marka Edelmana; ul. Nowolipki 9b, godz. 18:00

19 kwietnia

Uroczystości pod pomnikiem Bohaterów Getta: Główne uroczystości z udziałem powstańców, prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, prezydenta Izraela Shimona Peresa, prezydent m. st. Warszawy Hanny Gronkiewicz-Waltz, przedstawicieli rządu RP, Sejmu i Senatu RP, reprezentantów środowisk żydowskich oraz zaproszonych gości. Uroczystości rozpocznie wycie syren oraz bicie w dzwony kościelne. Po części oficjalnej pod pomnikiem odbędzie się, jak co roku, przemarsz trasą walk w getcie pod pomnik Umschlagplatz. Część oficjalna kontynuowana będzie w budynku Muzeum Historii Żydów Polskich.

Akcja społeczno-edukacyjna „Żonkile”, której celem jest przypomnienie warszawiakom oraz mieszkańcom innych polskich miast mało znanej karty w historii stolicy – Powstania w Getcie Warszawskim, które wybuchło 19 kwietnia, 1943 r. Marek Edelman, jeden z przywódców Powstania, co roku składał w miejscach pamięci związanych z zagładą Żydów bukiet żółtych kwiatów; często właśnie żonkili. Kwiaty te symbolizują pamięć, szacunek i nadzieję. Kwitną w tym samym czasie, gdy obchodzona jest rocznica Powstania. Odwołując się do tego prostego, a zarazem wyrazistego symbolu, w dniach 19-21 kwietnia kilkuset wolontariuszy rozda na ulicach Warszawy i innych miejscowości papierowe żonkile-znaczki, przybliżając przechodniom historię Powstania w Getcie Warszawskim oraz zachęcając ich, aby przypięli kwiaty do ubrań na znak pamięci. Partnerami akcji są: Gmina Wyszków, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Żydów w Polsce. Projekt wspierają: polskie placówki dyplomatyczne w USA i Izraelu, Centrum Dialogu im. Marka Edelmana, IPN

Szczecin, Polsko-Niemiecka Współpraca Młodzieży.

„Noc całego życia” - spektakl w reżyserii Szymona Szurmieja, na podstawie scenariusza Ryszarda M. Grońskiego będący zapisem wspomnień Janusza Korczaka w ostatnią noc przed Zagładą; godz. 19:00, Teatr Żydowski – duża scena.

Zwiedzanie Muzeum Historii Żydów Polskich: zwiedzania budynku Muzeum oraz na koncert. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

Koncert upamiętniający wybuch Powstania w Getcie Warszawskim: Wystąpią: światowej sławy kantor Yacov Lemmer oraz kwartet Filharmoników Izraelskich. Wstęp za zaproszeniami. Organizator: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny, Muzeum Historii Żydów Polskich

"Archeologia. Sztuka polska wobec Holokaustu": wystawa Żydowskiego Instytutu Historycznego w Galerii Kordegarda. W Kordegardzie zaprezentowane zostaną prace związane z przestrzenią miasta rozumianą, jako nośnik pamięci. Główną ekspozycję stanowić będzie stolik z ceramiczną zastawą, niedawno odnaleziony i odkopany na terenie getta warszawskiego.

20 kwietnia

Premiera filmu Agnieszki Arnold „Kazik Niepokonany”. Premiera filmu o Symsze Ratajzerze Rotemie – jednym z ostatnich żyjących uczestników powstania. Obraz wyreżyserowała Agnieszka Arnold – znana polska dokumentalistka i reporterka telewizyjna. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich i firma Baltmedia

Spotkanie z Ryszardem Horowitzem – słynnym artystą, autorem plakatu upamiętniającego rocznicę powstania w getcie warszawskim. Organizator: Dom Spotkań z Historią

„Noc całego życia”: Spektakl w reżyserii Szymona Szurmieja, na podstawie scenariusza Ryszarda M. Grońskiego, będący zapisem wspomnień Janusza Korczaka w ostatnią noc przed Zagładą. "Noc całego życia" jest jednocześnie retrospektywną opowieścią i rachunkiem sumienia człowieka znajdującego się w obliczu śmierci… Podczas części oficjalnej przed spektaklem zostaną wręczone medale Stowarzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej. Organizator: Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich. Partnerzy: Stowarzyszenie Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II Wojnie Światowej

21 kwietnia

Premiera filmu „Historie ratowania”: Pierwszy pokaz dokumentu Joanny Król i Karoliny Dzięciołowskiej. Bohaterkami filmu są dwie ocalone z Holokaustu przyjaciółki – pani Jadwiga Rytlowa i pani Janina Goldhar. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

„Noc całego życia” - spektakl w reżyserii Szymona Szurmieja, na podstawie scenariusza Ryszarda M. Grońskiego będący zapisem wspomnień Janusza Korczaka w ostatnią noc przed Zagładą; godz. 19:00, Teatr Żydowski – duża scena.

Przejazd rowerowy trasą pamięci związaną z powstaniem w getcie warszawskim. Początek trasy: Muzeum Powstania Warszawskiego o godz: 17:00. Na trasie znajdą się np. Żydowski Instytut Historyczny w pobliżu dawnej synagogi na Tłomackiem (w jej miejscu stoi dziś tzw. Błękitny Wieżowiec) czy Synagoga Nożyków i siedziba Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich. Masa zakończy się przed nowo otwartym gmachem Muzeum Historii Żydów Polskich, stanowiącym swoistą klamrę spinającą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość – podobnie jak Masa 1943. Organizatorzy: Masa Krytyczna, Muzeum Historii Żydów Polskich[2]

Koncert „Tribute to Marek Edelman”: „Bund band. Tribute to Marek Edelman” to specjalny polsko-słowacki projekt, który powstał na zamówienie Muzeum Historii Żydów Polskich. Rewolucyjne pieśni Bundu, którego członkiem był Marek Edelman, wykonają muzycy sceny jazzowej pod kierunkiem Wojtka Mazolewskiego. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

Konferencja „Remember, Imagine, Act: Examining the Legacies of Jan Karski, Emanuel Ringelblum and Raphael Lemkin”. Udział wezmą m.in. Samuel Kassow (autor biografii Ringelbluma), prof. Roman Kuźniar, Judith Goldstein oraz ambasador Maciej Kozłowski. Prowadzenie: Jacek Żakowski. Organizator: Fundacja Humanity in Action, Muzeum Historii Żydów Polskich

Spotkanie z Ocalałymi. Muzeum Historii Żydów Polskich, sala projekcyjna, godz. 13.00.

„Łańcuch pamięci” - o godz. 19.00 ustawienie się osób wzdłuż linii granic Getta i zapalenie przez każdego uczestnika świeczki na znak pamięci o Ofiarach Getta. Szlak prowadzi ulicami: Żytnia, Sienna, Śliska, E. Plater, pl. Grzybowski, Graniczna, Przechodnia, Elektoralna, Senatorska, Bielańska, Bohaterów Getta, Świętojerska, Freta, Franciszkańska, Bonifraterska, Muranowska, Stawki, Okopowa, Dzielna, Bellotiego[3].

„Pieśni z Getta” - koncert na ul. Chłodnej w pobliżu symbolicznej kładki łączącej Małe i Duże Getto – godz. 19.30. Autorski spektakl Bente Kahan. Wykonanie: Anna Błaut – polskie teksty, śpiew, Bente Kahan – śpiew, gitara. Akompaniament: Tomasz Kasiukiewicz – fortepian, Igor Pietraszewski - klarnet, saksofon i inne dęte instrumenty.

„Tu było Getto…” - wystawa multimedialna fotografii archiwalnych ze zbiorów Żydowskiego Instytutu Historycznego oraz Cyfrowego Archiwum Wolskich Regionaliów. Ideą wystawy jest ukazanie dwóch światów - świata zamkniętej dzielnicy żydowskiej i świata odbudowanego na jej zgliszczach.

Wirtualny spacer po getcie warszawskim z Jerzym S. Majewskim; godz. 12:00, Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15

Małe getto - spacer edukacyjny; godz. 11.00-13.30, 13.00-15.30, 15.00-17.30. Początek spaceru przy bramie na Złotej 62 (odcinek ulicy między al. Jana Pawła II i Żelazną).

Gra miejska „Konspiracja” - gra rozpocznie się pod Pomnikiem Bohaterów Getta o godz. 10.00 i potrwa do godz. 14.30.

Czytanie performatywne na podstawie „Dziennika z getta warszawskiego” Mary Berg. Reżyseria: Karolina Kirsz. Występują: Monika Chrząstowska, Alina Świdowska; godz. 15:00, Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15

Pokaz filmu „Gra uliczna”, reż. Aleksander Ford; godz. 17:00, Centrum Kultury Jidysz, ul. Andersa 15

„Nizkor - o powstaniu '43”, Gmina Wyznaniowa Żydowska, ul. Twarda 6

Powstanie w getcie warszawskim w filmach fabularnych. Od „Ulicy Granicznej” do „Pianisty”. Wykład Rafała Dajbora. Klub Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów, pl.Grzybowski 12/16

Premiera filmu „Ocaleni” (55') Joanny Król i Karoliny Dzięciołowskiej; godz. 19.00, Audytorium Muzeum Historii Żydów Polskich

Transmisja koncertu André Ochodlo & Odem Trio; godz. 20:05 Polskie Radio Program Trzeci[4]

Konferencja „Być świadkiem Zagłady. W 70. rocznicę powstania w warszawskim getcie”. Konferencja poświęcona postawom wobec Zagłady i jej świadkom. Wydarzenie pod Honorowym Patronatem Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Konferencja odbędzie się w dniach 21–23 kwietnia, otwarcie nastąpi w Żydowskim Instytucie Historycznym (ul. Tłomackie 3), a panele będa odbywać się w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki Przystanek Historia (ul. Marszałkowska 21/25).

22 kwietnia

Spektakl „Josela Rakowera rozmowa z Bogiem” Zvi Kolitza: Monodram w interpretacji Sławomira Hollanda przy akompaniamencie Michała Górczyńskiego. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

23 kwietnia

Otwarcie festiwalu „Jewish Motifs”. Uroczyste otwarcie festiwalu filmowego poświęconego tematyce żydowskiej. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

Międzynarodowy Festiwal Filmowy „Żydowskie Motywy”

* 24 - 28 kwietnia*: 9. edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego „Żydowskie Motywy”.

28 kwietnia

Debata „Czy Polacy wciąż biednie patrzą na getto? Od moralnego świadectwa do etyki pamięci”. Dyskusja panelowa o stanie polskiej pamięci: jak Polacy odnajdują się w roli świadków Zagłady? Punktem wyjścia do dyskusji będzie esej Jana Błońskiego „Biedni Polacy patrzą na getto” (1987), a także historyczne publikacje polskich badaczy Zagłady z ostatniej dekady autorstwa Barbary Engelking, Augusta Grabskiego, Jana Grossa, Joanny Tokarskiej-Bakir, Jolanty Żyndul. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

5 maja

Wycieczka rowerowa szlakiem kultury żydowskiej. Inauguracja cyklicznych wycieczek rowerowych szlakiem kultury żydowskiej na Mazowszu. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

7 maja

Panel „Dekonstrukcja pamięci i historii”. Panel dyskusyjny poświęcony Żydowskiemu Związku Wojskowemu i powstaniu w warszawskim getcie. Dyskusja nad książką Dariusza Libionki i Laurence'a Weinbauma. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

12 maja

Finałowy dzień festiwalu Nowa Muzyka Żydowska: Warsztaty plastyczno-muzyczne dla dzieci pt. Clilim Becwaim, koncert pt. Babcias Memory w wykonaniu formacji River Loam Trio oraz koncert finałowy festiwalu Warsztaty plastyczno-muzyczne dla dzieci pt. Clilim Becwaim, koncert pt. Babcias Memory w wykonaniu formacji River Loam Trio oraz koncert finałowy festiwalu - projekt specjalny - Great Jewish Songbook w wykonaniu formacji Horny Trees Big Band.- projekt specjalny - Great Jewish Songbook w wykonaniu formacji Horny Trees Big Band.

16 maja

Koncert upamiętniający zburzenie Wielkiej Synagogi: Wykonanie kompozycji „Lament serca” Jerzego Maksymiuka. Bezpośrednią inspiracją do napisania dzieła było zniszczenie pomnika upamiętniającego ofiary kieleckiego getta. Utwór jest równocześnie muzycznym hołdem złożonym wszystkim zamordowanym Żydom. Dyrygent: Jerzy Maksymiuk, wykonanie: Warszawscy Soliści Concerto Avenna. Organizator: Muzeum Historii Żydów Polskich

Rozstrzygnięcie konkursu na upamiętnienie Wielkiej Synagogi na Tłomackiem, w 70. rocznicę zburzenia jej przez hitlerowców w symbolicznym akcie unicestwienia Żydów warszawskich. Rozdaniu nagród towarzyszyć będzie wystawa pokonkursowa. Kulminacją dnia będzie otwarcie plenerowej instalacji architektonicznej, prezentującej rekonstrukcję placu Tłomackiego, połączone z występem chóru Synagogi Pod Białym Bocianem, wykonującym utwory z repertuaru wybitnych przedwojennych kantorów warszawskich.

Aktywność na terenie stolicy wielu instytucji, organizacji i środowisk tworzy program projektów towarzyszących obchodom 70. rocznicy Powstania w Getcie Warszawskim na terenie stolicy.
Obchody rozpoczną się w przeddzień wybuchu powstania i zakończą 16 maja – w dniu uznanym za jego symboliczne zakończenie. Tego dnia 1943 roku Niemcy wysadzili Wielką Synagogę na Tłomackiem i zakończyli akcję likwidacji getta.

Większość wydarzeń, odbędzie się na Muranowie i w pobliżu pomnika Bohaterów Getta, z czego część w nowo otwartym Muzeum Historii Żydów Polskich, które w tym symbolicznym okresie rozpocznie działania w siedzibie i przyjmie pierwszych gości. Tak jak w latach ubiegłych, drugim ważnym rejonem obchodów rocznicowych będzie Plac Grzybowski.
Szczegółowy program wydarzeń towarzyszących na stronie internetowej .