W Przemyślu pożegnano abp. Ignacego Tokarczuka

Biskup kielecki Kazimierz Ryczan w homilii podczas mszy pogrzebowej powiedział, że abp Tokarczuk mimo przeszkód, podstępnych knowań władz komunistycznych, ich kłamstw i zbrodniczych zamiarów, spełniał niezachwianie misję ewangelizacji. Hierarcha podkreślił, że "budowane liczne kościoły i kaplice bez zezwolenia to tylko zewnętrzny obraz tego, co ważniejsze".

- To w parafiach miejskich i wiejskich przy budowie kościołów, plebanii i domów katechetycznych realizowała się podmiotowość wspólnoty parafialnej. Rodziła się samorządność i odpowiedzialność. W tamtych trudnych chwilach sądów i prześladowań rodziła się prawdziwa solidarność, chociaż nikt tego (...) wtedy nie określał tym słowem - mówił bp Ryczan.

Zaznaczył, że abp Tokarczuk wiedział, że "Kościół w chwilach zagrożeń narodu musi pełnić funkcję opiekuńczą". - Aby głosić (nauki) Chrystusa musi stawać w obronie praw pracowników, inteligencji, chłopów, młodzieży. Obrona człowieka staje się zadaniem duszpasterza. Ewangelia i wygoda nie idą w parze - mówił.

Bp Ryczan przypomniał, że kapłani i wierni diecezji przemyskiej wiedzieli, że biskup jest z nimi solidarny. - Niósł nadzieję. Był oparciem, nie gasił słabych płomieni. Przekonywał, że należy wytrwać i zwyciężyć - zauważył hierarcha.

Przed mszą św. pogrzebową nuncjusz papieski w Polsce abp Celestino Migliore odczytał telegram z Watykanu. Sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej kardynał Tarcino Bertone napisał w nim, że papież Benedykt XVI "jednoczy się w bólu z Kościołem przemyskim z powodu śmierci abp. Ignacego Tokarczuka, emerytowanego metropolity przemyskiego".

"Odszedł wybitny pasterz, który z miłością troszczył się o powierzonych jego pieczy wiernych. Przejdzie do historii Kościoła w Przemyślu i całej Polsce jako niestrudzony budowniczy kościołów, ale też gorliwy przewodnik duchowieństwa i wiernych w trudnych czasach komunistycznego reżimu. Ojciec święty wdzięczny za wkład, jaki wniósł w życie Kościoła, modli się, aby Pan przyjął go do swojej chwały" - napisał kardynał Bertone.

Ciało abp. Tokarczuka złożono nieopodal jego poprzednika, biskupa Franciszka Bardy. Zgodnie z wolą zmarłego do trumny włożono ziemię z jego rodzinnej wsi - Łubianek Wyższych k. Zbaraża oraz prywatny krzyżyk, z którym odprawiał Drogę Krzyżową.

Zmarłego hierarchę pożegnali m.in. prezydent Przemyśla Robert Choma, prof. Roman Kuźniar z Kancelarii Prezydenta RP, minister pracy Władysław Kosiniak-Kamysz, marszałek senatu Bogdan Borusewicz oraz wicemarszałek sejmu Marek Kuchciński. Na pogrzeb przybyli liczni dostojnicy kościelni z Polski i Ukrainy. Mszy św. pogrzebowej przewodniczył metropolita krakowski, kardynał Stanisław Dziwisz.

Abp Ignacy Tokarczuk diecezją, a potem archidiecezję przemyską kierował w latach 1965-93. W tym czasie wbrew władzom komunistycznym wybudował 430 świątyń i utworzył 220 parafii. Zmarł 29 grudnia 2012 r.; miał 94 lata.

- Obejmując diecezję założyłem, że w miastach parafia nie może liczyć więcej niż 10 tys. wiernych, a na wsiach droga do kościoła nie powinna być dłuższa niż dwa, trzy kilometry - wspominał abp Tokarczuk.

Urodził się 1 lutego 1918 r. w Łubiankach Wyższych k. Zbaraża. W latach 1937-42 studiował na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Święcenia otrzymał 21 czerwca 1942 r. we Lwowie z rąk biskupa Eugeniusza Baziaka.

Pracował jako wikariusz w parafii Złotniki. 22 lutego 1944 r. - ostrzeżony - uniknął śmierci z rąk UPA. Po powrocie do Lwowa pracował w parafii św. Marii Magdaleny. Po ponownym zajęciu Lwowa przez Sowietów w listopadzie 1945 wyjechał do Katowic. Tam został wikariuszem w parafii Chrystusa Króla.

Rok później rozpoczął studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, w 1951 r. obronił doktorat. Początkowo pracował na KUL, a w 1952 r. wyjechał do Olsztyna, gdzie przez 10 lat był wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym "Hosianum". Wykładał filozofię i teologię. W 1962 r. powrócił na KUL.

Biskupem przemyskim papież Paweł VI mianował go 3 grudniu 1965 r. Święceń biskupich udzielił mu prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński. W okresie zarządzania diecezją przemyską abp Tokarczuk występował przeciwko programowej ateizacji społeczeństwa, walce z religią i nietolerancją władz PRL wobec wierzących.

Często mówił o tym w kazaniach. Spośród 142 kazań wygłoszonych w 1970 roku 13 władze komunistyczne uznały za zagrażające ustrojowi. W latach późniejszych było ich więcej. - Wierzyłem, że wygra ten, kto zachowa spokój - powiedział hierarcha w listopadzie 2002 r. podczas poświęconej mu konferencji naukowej w oddziale Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie.

W latach 70. i 80. abp Tokarczuk wspierał działania opozycji demokratycznej, m.in. Komitetu Obrony Robotników, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, a później NSZZ "Solidarność". W 2002 r. związany z KOR prof. Bohdan Cywiński przypomniał rolę, jaką abp Tokarczuk odegrał w kontaktach z opozycją demokratyczną w latach 70.

- Otrzymywaliśmy więcej, niż można było się spodziewać - mówił Cywiński. Zaznaczył, że "okopy opozycyjności" arcybiskupa Tokarczuka były "wysunięte dalej niż nasze".

- Prawdą żyć, prawdy bronić, prawdy we wszystkim wymagać. Prawda ostatecznie zawsze zwycięży - podkreślił w 2009 r. abp Tokarczuk na Uniwersytecie Rzeszowskim po otrzymaniu tytułu doktora honoris causa. Był m.in. członkiem Rady Głównej Episkopatu Polski, członkiem Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego, ds. Budowy Kościołów, a w latach 1967-1989 - członkiem Komisji Wspólnej Episkopatu i Rządu PRL. Papież Jan Paweł II w czasie wizyty w diecezji przemyskiej 2 czerwca 1991 r. wyniósł Ignacego Tokarczuka do godności arcybiskupiej, a 25 marca 1992 r. ustanowił go pierwszym metropolitą nowo powstałej metropolii przemyskiej. W 1993 r. abp Tokarczuk przeszedł na emeryturę.

3 maja 2006 r. został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Orderem Orła Białego - najwyższym odznaczeniem państwowym RP.

W czerwcu 2012 r. z okazji 70-lecia kapłaństwa abp. Tokarczuka papież Benedykt XVI wyraził wdzięczność emerytowanemu metropolicie przemyskiemu "za szczególne świadectwo wierności Chrystusowi i odważną organizację struktur diecezjalnych".

W latach 70. i 80. ubiegłego wieku, wbrew władzom komunistycznym, w diecezji przemyskiej abp Tokarczuk wybudował 430 świątyń i utworzył 220 parafii. Budowniczowie obiektów sakralnych spotykali się z szykanami ze strony SB. Stosowano wobec nich kary administracyjne, grzywny pieniężne i kary pozbawienia wolności, zwykle w zawieszeniu.

Z kolei metropolita przemyski, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Józef Michalik podczas uroczystości jubileuszu kapłaństwa nazwał abp Tokarczuka "biskupem pokolenia wielkich ludzi".

- To oni, błogosławiony Jan Paweł II, sługa boży kardynał Stefan Wyszyński, ks. abp Ignacy i tylu innych, dźwigali odpowiedzialność za kościół w bardzo trudnym okresie powojennej indoktrynacji materialistyczno-komunistycznej - powiedział hierarcha.

- Jego kapłaństwo było budowaniem Kościoła odwagi i męstwa, modlitwy i ofiary - podkreślił abp Michalik.

Abp Tokarczuk był autorem licznych artykułów i publikacji, m.in. "Wytrwać i zwyciężyć" (Paryż 1988), "Kazania pasterskie" (Przemyśl 1992), czy "W służbie Kościoła i Narodu" (Warszawa 1997). Otrzymał też honorowe obywatelstwa wielu miast, m.in. Przemyśla i Rzeszowa.