Ukryte skutki weta Karola Nawrockiego. Ukraińcom zostało 36 dni legalnego pobytu w Polsce
Jeśli nowe rozwiązania nie zostaną przygotowane do 1 października, sytuacja Ukraińców w Polsce zmieni się w katastrofę - mówi Wirtualnej Polsce Oleksandr Pestrykov z fundacji Ukraiński Dom. Wskazuje, że weto prezydenta Karola Nawrockiego wobec ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy uderza w znacznie szerszy zakres spraw niż tylko kwestia świadczeń 800 plus.
Prezydent RP Karol Nawrocki podczas konferencji ogłasza weto wobec kolejnej ustawy
Prezydent Karol Nawrocki zawetował ustawę, która miała przedłużyć dotychczasowe przepisy regulujące pobyt i wsparcie dla uchodźców z Ukrainy. Jako powód podał m.in. nierówności w dostępie do świadczeń społecznych i zdrowotnych. - Prawo, które obowiązywało przez trzy lata, musi być skorygowane. Tymczasem ustawa nie wprowadza niezbędnych zmian - podkreślił. Zaznaczył, że wypłata świadczenia 800 plus powinna być uzależniona od podejmowania pracy w Polsce, a nie przysługiwać automatycznie wszystkim. Wskazywał też, że polscy obywatele muszą opłacać składki zdrowotne, podczas gdy uchodźcy z Ukrainy korzystają z systemu na innych zasadach.
Do sprawy odniósł się Oleksandr Pestrykov z fundacji Ukraińskim Dom (pomagającej ukraińskim uchodźcom w Polsce). Podkreśla on, iż ustawa nie odnosiła się wyłącznie do świadczeń finansowych, ale także przedłużała legalny pobyt dla setek tysięcy Ukraińców, którzy wyjechali przed wojną.
- Jesteśmy zaskoczeni. Nie wiemy, jak wygląda projekt, który prezydent RP planuje wnieść do Sejmu - mówi dalej Oleksandr Pestrykov. - Mamy nadzieję, że prace nad nowelizacją specustawy będą przebiegały szybko i że w trakcie czterech wrześniowych posiedzeń Sejmu uda się coś zrobić. Jeśli do 30 września specustawa nie zostanie znowelizowana, to już 1 października prawo do legalnego pobytu w Polsce straci prawie milion osób - komentuje. - To wygląda jak katastrofa - podkreśla.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
"Składa się wyłącznie z luk". Gen. Polko o polskim systemie obrony
Ukraińcy o zawetowaniu ustawy przez Karola Nawrockiego
Pestrykov zwraca uwagę, że konsekwencje takiego scenariusza wykraczają daleko poza sprawy socjalne. - Biznesy, jednoosobowe działalności gospodarcze i spółki założone przez uchodźców zostaną skreślone z rejestrów państwowych. Ponad 700 tys. obywateli Ukrainy, którzy pracują i płacą składki, utraci prawo do pracy na podstawie zawiadomienia. Będą musieli ubiegać się o zezwolenia lub specjalne oświadczenia, co wprowadzi ogromny chaos administracyjny - przewiduje.
Jego zdaniem, choć dla osób już zatrudnionych sytuacja nie będzie całkowicie katastrofalna, to pracodawców czeka poważny zamęt.
Ekspert wylicza, że specustawa ukraińska była ważnym źródłem finansowania dla polskich samorządów i instytucji. Z około 10 miliardów złotych z Funduszu Pomocy tylko 2,5 miliarda trafiało bezpośrednio do uchodźców. Reszta wspierała system: samorządy, szkoły, szpitale, urzędy, a nawet rolników, którzy realizowali działania pomocowe. – To były realne pieniądze zasilające polską gospodarkę i administrację - wskazuje Pestrykov.
Jeszcze na etapie prac sejmowych Fundacja Ukraiński Dom zgłosiła szereg propozycji zmian w systemie wsparcia. - Mamy nadzieję, że część obywateli Ukrainy będzie mogła korzystać ze statusu ochrony przyznanego przez Unię Europejską, ale potrzebne są jasne decyzje polskiego rządu - podkreśla rozmówca WP.
Ukraińcy poproszą o status uchodźcy
Dodatkowym problemem, zdaniem Pestrykova, jest nieuniknione przeciążenie urzędów do spraw cudzoziemców. Wielu obywateli Ukrainy mając zaledwie miesiąc do końca legalnego pobytu, może złożyć wniosek o nadanie statusu uchodźcy. Do czasu rozpatrzenia mogą wówczas przebywać w Polsce. Już informowaliśmy, że kilka tysięcy wniosków przeciążyło polskie urzędy.
.
Pestrykov podkreśla również, że argumentacja prezydenta pozostaje niejasna. - Rząd od miesięcy pracuje nad projektem ustawy o weryfikacji prawa cudzoziemców do świadczeń rodzinnych, który ma ograniczyć wsparcie dla osób nieaktywnych zawodowo. To trudny temat, bo każdy mechanizm łatwo obejść. Mamy jednak nadzieję, że prezydent rzeczywiście dysponuje gotowym rozwiązaniem i że wszystkie siły polityczne znajdą porozumienie, by przed 1 października uchwalić nowe przepisy - podsumowuje.
Nie tylko Polska chce obcinać świadczenia Ukraińcom
Sprawa weta błyskawicznie obiegła ukraińskie media. Agencja UNIAN informuje, że w Finlandii rząd planuje anulować część świadczeń integracyjnych dla uchodźców, co najmocniej ma uderzyć w obywateli Ukrainy. Z kolei Reuters donosi, że Niemcy obniżą pomoc dla osób, które przyjadą po 1 kwietnia 2025 roku – zamiast świadczeń socjalnych na poziomie obywateli Niemiec będą one traktowane jak osoby ubiegające się o azyl, otrzymując znacznie niższe wsparcie.
Według danych polskiego Urzędu do Spraw Cudzoziemców obecnie z ochrony czasowej w Polsce korzysta 993 tys. Ukraińców (głównie kobiety i dzieci). Dodatkowo 462 tys. osób ma ważne zezwolenia na pobyt czasowy, głównie związany z pracą. 92 tys. dysponuje prawem stałego pobytu lub statusem rezydenta UE. Najwięcej Ukraińców mieszka w województwie mazowieckim (22 proc.), dolnośląskim (12 proc.), wielkopolskim (11 proc.), małopolskim i śląskim (po 9 proc.).
Tomasz Molga, dziennikarz Wirtualnej Polski
