Tak wyglądały wybory 30 lat temu. Zobacz karty, komisje i plakaty

Były to pierwsze częściowo wolne wybory w historii Polski po II wojnie światowej. Polacy uwierzyli w możliwość zmiany i do urn wyborczych chodzili całymi rodzinami. Podobnie jak teraz komisje lokalizowano w instytucjach publicznych: szkołach czy przychodniach (na zdjęciu: komisja wyborcza w Radomiu).

- Radość wśród ludzi była niesamowita. Wszyscy mieliśmy poczucie, że dzieje się coś wyjątkowego, że coś się kończy i coś zaczyna. Byliśmy podekscytowani tym, co się dzieje - wspomina wybory z 1989 r. historyk dr Grażyna Schlender, dyrektor Archiwum Państwowego w Kaliszu. Dzięki zbiorom placówki możemy zobaczyć, jak wyglądała Polska w okresie wyborów nie tylko w Warszawie, Katowicach czy Szczecinie, ale także w mniejszych miastach.

Masz zdjęcie, plakat związany z wyborami sprzed 30 lat? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Teraz uznane byłoby to za naruszenie ciszy wyborczej. W czerwcu 1989 r. opozycja przed wieloma lokalami wyborczymi utworzyła punkty informacyjne z poradami, jak głosować (na zdjęciu warszawski Żoliborz).

Karta do głosowania w wyborach do Senatu PRL w dniu 4 czerwca 1989 r. Karta z nazwiskami do Sejmu była biała.

"Solidarność" zdobyła wszystkie możliwe mandaty w parlamencie, prócz jednego w Senacie. Do tego sukcesu przyczyniła się skuteczna kampania wyborcza przeprowadzona przez Komitet Obywatelski "Solidarność".

Masz zdjęcie, plakat związany z wyborami sprzed 30 lat? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Lech Wałęsa 30 lat temu głsował w lokalu Obwodowej Komisji Wyborczej Nr 169 w Gdańsku.

30 lat temu określenie "skreślić kogoś z listy" oznaczało faktyczne skreślenie nazwisk osób, których nie chciało się poprzeć. Na ulotkach Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" przypominano, że nieskreślone powinno pozostać nazwisko kandydata, na którego wyborca oddawał głos.

Masz zdjęcie, plakat związany z wyborami sprzed 30 lat? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Punkty informacyjne "Solidarności" zorganiozowano w dniu wyborów także na ulicach i placach(na zdjęciu okolice Pałacu Kultury i Nauki).

Tak jak obecnie, głosujący mogli skreślać kandydatów na swoich kartach zasłonięci kotarą (na zdjęciu lokal wyborczy w Katowicach).

Gdańskie pięcioraczki, które kilka dni wcześniej ukończyły 18 lat, głosowały w lokalu Obwodowej Komisji Wyborczej nr 78. Od lewej: Adam, Piotr, ich mama Leokadia, Roman, Ewa i Agnieszka Rychterowie.

Premier PRL Mieczysław Rakowski głosował z żoną w lokalu Obwodowej Komisji Wyborczej nr 141 w Warszawie.

Fotoreporterzy redakcji związanych z opozycją dokumentowali dokładnie przebieg głosowania i liczenia głosów. Na zdjęciu liczenie głosów i kart w komisji wyborczej w szkole podstawowej w Skalmierzycach.

Masz zdjęcie, plakat związany z wyborami sprzed 30 lat? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Sztab wyborczy Komitetu Obywatelskiego " Solidarność" w Warszawie mieścił się w kawiarni "Niespodzianka" przy pl. Konstytucji.

Ustalenia okrągłego stołu pozornie nie były groźne dla PZPR, bo 65 proc. miejsc w Sejmie (czyli dużo więcej niż bezwzględna większość) miała przypaść sygnatariuszom PRON (Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego) - PZPR, ZSL, SD, PZKS, "PAX", UChS. Do Senatu wybory miały być wolne.

Masz zdjęcie, plakat związany z wyborami sprzed 30 lat? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Tłum mieszkaców Warszawy oczekujący na wynik wyborów przed sztabem bloku opozycji na pl. Konstytucji.

Plakat wyborczy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" w witrynie zegarmistrza przy Rynku Głównym w Kaliszu.

Plakat wyborczy ze zdjęciem z Lechem Wałęsą miał przed wyborami każdy kandydat OKP. Plakaty wisiały w większości miast.

Masz zdjęcie, plakat związany z wyborami sprzed 30 lat? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl

Z wyborami sprzed 30 lat związany jest także plakat z kowbojem stworzony przez Tomasza Sarneckiego. Grafik odniósł się do filmu "W samo południe" z Gary Cooperem.

Plakaty czy ulotki z tamtego okresu przechowuje wielu Polaków. Czekamy na takie materiały, możesz je przesłać przez dziejesie.wp.pl**

Sztab wyborczy Komitetu Obywatelskiego "Solidarność" mieścił się w kawiarni "Niespodzianka" przy pl. Konstytucji.

Wyborcy odczytują wyniki głosowania na tablicy przed komisją w Szczecinie. W wyborach do Sejmu i Senatu w 1989 r. wzięło udział 62 proc. uprawnionych.

Po ogłoszeniu wyników wyborów radość była ogromna.

Lokale wyborcze zamknięto wieczorem i od razu liczono głosy. Teleksami dane płynęły do Warszawy i już nad ranem było wiadomo, że "Solidarność" osiągnęła suksces.

Dzień po wyborach na wyniki głosowania na pl. Konstytucji czekały tłumy.

Lech Wałęsa przemawia podczas wiecu przedwyborczego w Bydgoszczy (20 maja 1989 r.).

W wyborach sprzed 30 lat późniejszy prezydent Polski Lech Kaczyński startował w wyborach do Senatu. Na zdjęciu z konferencja prasowa Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ Solidarność, w siedzibie Związku przy ul. Wały Piastowskie w Gdańsku. Po lewej rzecznik prasowy Lecha Wałęsy Piotr Nowina-Konopka.

Blok Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej starał się przekonać do swoich działaczy, zapewniając o ich "zdolnościach". "Nie ulegaj! Wybierz sam" - głosił inny plakat PZPR.

Wybory odbyły się na mocy uchwały Rady Państwa z 13 kwietnia 1989 r.

Plakaty "Solidarności" przed czerwcowymi wyborami było widać wówczas także na wsi. Tam jednak członkowie związku ze struktur rolniczych postawili na kolor zielony. Podkreślało to również pozamiejski charakter bloku antykomunistycznego.

Wyborcy otrzymywali dwie karty: białą z nazwiskami kandydatów do Sejmu i różową do Senatu.

Wskazówki dotyczącego tego, jak głosować na kandydatów Komitetu Obywatelskiego "Solidarność".

Aktyw PZPR próbował grać na emocjach Polaków.

Działacze opozycji musieli wypełnić szereg formalności. Na reprodukcji formularz zgłoszeniowy Czesława Kurzajewskiego - kandydata na posła do Sejmu PRL X kadencji.

Nazwisko Lecha Wałęsy umieszczano na wielu materiałach wyborczych.