historia(strona 102/148)

Urodził się Jan Zamoyski, kanclerz koronny, hetman wielki koronny od 1581 roku, sekretarz Zygmunta Augusta, doradca Stefana Batorego, założyciel Zamościa i fundator Akademii Zamoyskiej w 1594 roku, jeden z największych talentów politycznych Polski przedrozbiorowej. Zmarł 3 czerwca 1605 roku.

Rok 1945 i klęska III Rzeszy wywróciły do góry nogami życie przeciętnego Niemca. Zwycięzcy rychło zaczęli wprowadzać swoje porządki i odsuwali od władzy narodowych socjalistów. Ale czy taka zorganizowana akcja denazyfikacji mogła się udać? Zaprzecza temu wiele przykładów nazistów, którzy po wojnie zajmowali ważne stanowiska w obu państwach niemieckich. Jednym z nich był Werner Ventzki, nadburmistrz Łodzi w czasie niemieckiej okupacji, który po wojnie pełnił m.in. funkcję zastępcy kierownika wydziału ds. wypędzonych przy rządzie Szlezwiku-Holsztynu. Twierdził, że o losie Żydów z łódzkiego getta nic nie wiedział.

70 lat temu, 18 marca 1944 r., w obozowym urzędzie stanu cywilnego, gdzie wypisywano głównie akty zgonu, na ślubnym kobiercu stanęli więzień Rudolf Friemel i przywieziona z Rzeszy robotnica przymusowa Hiszpanka Margarita Ferrer Rey. To był jedyny ślub w Auschwitz.

W Paryżu spłonęli na stosie: ostatni wielki mistrz zakonu templariuszy Jakub de Molay oraz 54 dostojników zakonnych. Dobra zakonne przejął król Francji Filip IV Piękny.

Polska i Rosja podpisały w Rydze traktat pokojowy, kończący formalnie wojnę polsko-bolszewicką. Działania militarne ustały 18 października 1920 roku.

Mahomet na czele pierwszych muzułmanów pokonał wojska swojego rodzinnego miasta Mekki w bitwie pod Badr - początek ekspansji islamu.

Sejm uchwalił pierwszą konstytucję odrodzonej po 123 latach niewoli Rzeczypospolitej - Konstytucję zwaną "marcową". Legalizowała ona republikańską formę rządów i odpowiedzialność rządu przed parlamentem oraz zasadę powoływania rządu przez prezydenta. Konstytucja sankcjonowała powstanie samorządu terytorialnego oraz obowiązywanie swobód i praw obywatelskich. Konstytucja obowiązywała do kwietniu 1935 roku.

Urodził się Gabriel Narutowicz, pierwszy prezydent niepodległej RP. Był inżynierem konstruktorem, profesorem Politechniki w Zurichu. Został zastrzelony w zamachu w warszawskiej "Zachęcie" 16 grudnia 1922 roku, przez Eligiusza Niewiadomskiego. Urząd prezydenta sprawował 5 dni.

Niemcy jednostronnie zerwały porozumienia traktatu wersalskiego, wprowadzając powszechny obowiązek służby wojskowej, utworzono Luftwaffe.

Spiskowcy pod wodzą Brutusa i Kasjusza zamordowali Juliusza Cezara, rzymskiego wodza, polityka, pisarza i dyktatora. Urodził się 12 lipca 100 p.n.e.

Na Węgrzech wybuchła rewolucja. W rocznicę tego wydarzenia Węgry obchodzą święto narodowe.

Wojska niemieckie wkroczyły do Czechosłowacji. Utworzono Protektorat Czech i Moraw. Prezydent Emila Hacha podpisał w Berlinie dokument przekazujący pełnię władzy w Czechosłowacji w ręce Hitlera.

Urodził się Albert Einstein, genialny fizyk, autor teorii względności, laureat Nagrody Nobla w 1921 roku, nagrodzony za wyjaśnienie zjawiska fotoelektrycznego zewnętrznego i prace teoretyczne w dziedzinie fizyki. W 1933 roku opuścił Niemcy i osiadł w Stanach Zjednoczonych. Autor prac - "Istota teorii względności", "Ewolucja fizyki". Zmarł 18 kwietnia 1955 roku.

Samolot Polskich Linii Lotniczych IŁ-62 "Mikołaj Kopernik", lecący z Nowego Jorku do Warszawy, rozbił się o godzinie 11:15 w pobliżu Okęcia pod Warszawą. W katastrofie zginęło 87 osób, w tym 77 pasażerów i 10 członków załogi. Wśród ofiar była piosenkarka Anna Jantar.

Antoni Słonimski złożył na ręce Prezesa Rady Ministrów Józefa Cyrankiewicza "List 34", protest polskich intelektualistów przeciwko cenzurze i ograniczaniu swobód obywatelskich.

30 marca 1943 roku w warszawskiej kawiarni "Europejska" u zbiegu ulic Wilczej i Marszałkowskiej zastrzeleni zostali dwaj funkcjonariusze krakowskiego gestapo. Ich zabójcami okazali się żołnierze kontrwywiadu Komendy Głównej Armii Krajowej. W Warszawie gestapowcy mieli się spotkać z cichociemnym ppor. Janem Poznańskim "Pływakiem", który miał im umożliwić rozpracowanie dowództwa AK.

Wysokonakładowa "Komsomolskaja Prawda" w wydaniu z 12 marca zanegowała fakt rozstrzelania przez NKWD wiosną 1940 roku w Kalininie (obecnie Twerze) 6,3 tys. polskich jeńców obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie i zakopania ich ciał w pobliskim Miednoje.

W Wiedniu rozpoczęła się rewolucja, nazwana Wiosną Ludów.

Car Rosji Aleksander II Romanow zginął w wyniku zamachu dokonanego przez Polaka Ignacego Hryniewieckego, działacza organizacji Narodnaja Wola. W początkach panowania zapisał się jako reformator, między innymi przeprowadził uwłaszczenie chłopów, reformę samorządową, sądową i wojskową. Od 1863 roku zdecydował się na politykę reakcyjną - stłumienie powstania styczniowego, rusyfikacja w Polsce.

W Krakowie Niemcy rozpoczęli likwidację getta utworzonego w 1941 roku. Hitlerowcy wywieźli Żydów do obozu pracy przymusowej w Płaszowie, który później został przekształcony w obóz koncentracyjny. Akcja likwidacji getta krakowskiego zakończyła się 14 marca.