Szczepienia przeciw COVID-19. Co trzeba wiedzieć?

Obecnie dwie szczepionki przeciw COVID-19 wiodą prym w UE i USA: Biontech-Pfizer i Moderny. Również inni producenci są blisko wprowadzenia na rynek swoich preparatów.

Jaka jest różnica między szczepionkami Biontech-Pfizer i Moderny?

Obie są szczepionkami mRNA. Replikują one w ludzkich komórkach pojedyncze białka (proteiny), które są typowe dla wirusa. Organizm reaguje na to, budując odporność. Najważniejsza różnica między tymi dwiema szczepionkami polega na warunkach ich przechowywania. Szczepionka Moderny może być przechowywana w zwykłej domowej lodówce do 30 dni.

Oznacza to, że nie musi być ona schłodzona do -70 stopni Celsjusza, jak w przypadku szczepionki z Biontech-Pfizer. Chociaż ta ostatnia po przetworzeniu może być również przechowywana w lodówce, musi być jednak wykorzystana w ciągu pięciu dni.

Dlaczego niektóre szczepionki muszą być podawane w ośrodkach szczepień lub przez mobilne zespoły w domach opieki?

Tylko w ten sposób można się przekonać, że np. zmrożona szczepionka Biontech jest odpowiednio przygotowana, a następnie niezwłocznie wykonana. Po rozmrożeniu specjaliści wydają pięć dawek szczepionki na raz. Skomplikowana logistyka jest również powodem, dla którego lekarze rodzinni nie mogą zaszczepić seniorów podczas wizyt domowych. System ośrodków szczepień pomaga również dotrzeć w pierwszej kolejności do osób najbardziej ich potrzebujących.

Kiedy powinno się otrzymać drugie szczepienie?

Dwie dawki szczepionki powinny być wykonane w odstępie trzech tygodni (w przypadku Biontech: od 17 do 21 dni). Nawet po upływie tego okresu drugie szczepienie jest nadal możliwe, jednak powinno być wykonane jak najwcześniej.

Czy do drugiego szczepienia można użyć innej szczepionki?

Nie, w przypadku pierwszego i drugiego szczepienia należy zawsze stosować tylko te szczepionki, które zostały zalecone przez odpowiednich producentów i urzędy wydające pozwolenia. Brak jest doświadczeń i testów na łączenie różnych szczepionek, więc nie należy podejmować takiego ryzyka.

Czy należy również zaszczepić się, jeśli miało się już wcześniej COVID-19?

Każdy, kto został zakażony wirusem, może i powinien się zaszczepić. Jest to zalecane, ponieważ nie ma pewności, czy przejście infekcji zapewnia wystarczającą ochronę przed ponownym zarażeniem. Zdarzały się (choć rzadko) przypadki ponownego zarażenia.

Lekarze nie mogą jednak szczepić nikogo, kto przechodzi COVID-19, a nawet grypę lub przeziębienie z gorączką. W tym przypadku szczepienie powinno być wykonane tylko wtedy, gdy pacjent jest już zdrowy.

To samo dotyczy osób poddanych kwarantannie, kiedy miały kontakt z osobą zakażoną. Powinny one zostać zaszczepione dopiero po zakończeniu izolacji.

Ile czasu potrwa, aż zaszczepieni zostaną wszyscy chętni?

Miną lata, zanim wszyscy na świecie zostaną zaszczepieni na COVID-19. Aby każdy zainteresowany został zaszczepiony, nawet w wysoko rozwiniętych krajach uprzemysłowionych potrwa to co najmniej do 2022 roku. Weźmy za przykład Niemcy: urzędy ds. zdrowia oczekują, że w pierwszym kwartale 2021 można będzie podać 13 milionów dawek szczepionki Biontech. Co przy dwóch szczepieniach na osobę nie wystarczy nawet dla jednej dziesiątej populacji.

Prezes Biontech Ugur Sahin powiedział DW, że jego firma wraz z amerykańską firmą Pfizer mają nadzieję wyprodukować w nowym roku 1,3 mld dawek szczepionek.

Nawet gdyby na rynku pojawiło się więcej szczepionek i tak nie wystarczyłoby to dla całej populacji światowej liczącej 7,8 mld ludzi. Ale do lata 2021 r. może uda się ochronić tych najbardziej zagrożonych - seniorów i pacjentów z chorobami współistniejącymi. i drugiego szczepienia należy zawsze stosować tylko te szczepionki, które zostały zalecone przez odpowiednich producentów i urzędy wydające pozwolenia. Brak jest doświadczeń i testów na łączenie różnych szczepionek, więc nie należy podejmować takiego ryzyka.

Kto nie powinien się szczepić?

Zasadniczo lekarz musi najpierw wyjaśnić, czy istnieją pewne schorzenia, które uniemożliwiają przeprowadzenie szczepień. Może to mieć miejsce w szczególności w przypadku osób cierpiących na alergie, które są uczulone na pewne składniki lub już doznały wcześniej wstrząsu anafilaktycznego.

Większość osób cierpiących na alergię (np. na katar sienny, alergie na zwierzęta lub żywność), będzie mogła zostać zaszczepiona. Także obecność innych poważnych schorzeń, takich jak cukrzyca, otyłość lub osłabiony układ odpornościowy, raczej przemawia za szczepieniami, ze względu na zwiększone ryzyko wystąpienia COVID-19.

Czy można szczepić dzieci?

Obecne szczepionki są dopuszczone wyłącznie dla młodzieży od 16. roku życia i dorosłych.

Na co muszą zwrócić uwagę kobiety w ciąży?

Eksperci uważają za mało prawdopodobne, aby szczepionki mRNA stanowiły zagrożenie dla kobiet w ciąży i nienarodzonych dzieci. Nadal jednak trwają badania na zwierzętach dotyczące toksyczności reprodukcyjnej. Tak więc jest to kwestia, którą zdecydowanie należy omówić z lekarzem. Z jednej strony ciąża jest uważana za czynnik ryzyka dla ciężkich przebiegów COVID-19, które mogą również spowodować poważne szkody u dziecka. Z drugiej strony matki w ciąży powinny również ocenić indywidualne ryzyko zakażenia.

Jakich skutków ubocznych należy się spodziewać?

Po szczepieniu u większości osób występują łagodne lub umiarkowane przejściowe skutki uboczne. Mogą one obejmować obrzęk w miejscu ukłucia, przejściowe bóle głowy i kończyn, dreszcze, zmęczenie, a także gorączkę. Efekty uboczne pojawiają się zazwyczaj w ciągu pierwszych trzech dni po szczepieniu i ustępują po około dwóch dniach.

W przypadku poważniejszych powikłań osoby zaszczepione muszą skontaktować się z ośrodkami szczepień lub lekarzami. W tym przypadku skutki uboczne muszą być zgłaszane organom regulacyjnym w większości krajów.

Czy szczepionki działają również na zmutowane szczepy wirusów?

Zachodzi prawdopodobieństwo, że obie szczepionki są również skuteczne przeciwko niedawno wykrytym zmutowanym szczepom wirusa. Szef Biontech powiedział, że jego firma przetestowała szczepionkę już na 20 mutacjach wirusów, które pojawiły się w laboratorium. Obecnie testuje ją także przeciwko najnowszemu szczepowi wirusa, który pojawił się w południowej Anglii.

Jak długo należy czekać w przypadku szczepień na inne choroby?

Inne szczepienia, np. przeciwko grypie lub śwince, odrze i różyczce, a nawet tężcowi, powinny być wykonane w odstępach 14 dni przed lub po szczepieniu na koronawirusa. To środek ostrożności, chociaż lekarze wychodzą z założenia, że także jednoczesne szczepienia nie są problemem. Ze względu na brak danych w tym zakresie zaleca się jednak ostrożność.

Czy szczepienie jest halal?

Ostateczna odpowiedź należy do nauczających religii. Ale szanse są duże: rzecznicy trzech głównych producentów: Pfizer, Moderna i AstraZeneca potwierdzili dziennikowi "Times of India", że ich produkty nie zawierają produktów z wieprzowiny.

Czy po szczepieniu trzeba nadal przestrzegać dystansu, higieny i noszenia maseczek?

Chociaż obie szczepionki po dwóch dawkach zapewniają do 95 procent ochrony przed koronawirusem, osoby zaszczepione powinny nadal przestrzegać ogólnie obowiązujących zasad higieny i nosić maseczki. Wciąż nie ma badań nad tym, jak długo szczepionka chroni przed zakażeniem i czy może rzeczywiście skutecznie powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa.