Sierpień'80 i Solidarność konsekwencją czerwca '76
Sierpień 1980, Solidarność i zwycięstwo roku
1989 - to konsekwencje wydarzeń 1976 roku w Radomiu i Ursusie -
powiedział, podczas dyskusji z okazji 30. rocznicy
czerwcowych protestów robotników, historyk i dyrektor Biura
Edukacji Publicznej IPN dr Jan Żaryn.
Żaryn podkreślił, że w 1976 roku polscy robotnicy zrozumieli, że socjalizm był "systemem nienaprawialnym". Podkreślił, że po wydarzeniach w Radomiu i Ursusie zawiązał się sojusz robotników i inteligencji, który doprowadził do rewolucji Solidarności w 1980 roku.
Inny uczestnik dyskusji, jeden z pierwszych założycieli Komitetu Obrony Robotników, Antoni Macierewicz podkreślił, że założenie KOR- u było odruchem "solidaryzmu społecznego". "Ci ludzie (robotnicy) stanęli za nas przeciwko milicji, dzięki ich poświęceniu ta podwyżka została wycofana" - podkreślił. Zaznaczył też, że podwyżka cen żywności nie była w PRL "problemem finansowym", tylko wręcz "narzędziem antynarodowym".
W czerwcu 1976 r. robotnicy zaprotestowali przeciw wprowadzanym przez władze podwyżkom. 24 czerwca premier Piotr Jaroszewicz, występując w telewizji, przedstawił społeczeństwu projekt podwyżek cen (rzekomo pod "konsultację", faktycznie podwyżki miały wejść w życie w poniedziałek 28 czerwca).
Zgodnie z tym "projektem", mięso miało podrożeć o 69 pr%, drób o 30%, masło i nabiał o 50%,cukier o 100%. Do tego rząd zaproponował niesprawiedliwe zasady wypłacania rekompensat: najmniej zarabiający (do 1300 zł) dostaliby po 240 zł, a zarabiający najlepiej (powyżej 8000 zł) mieli dostać nawet 600 zł rekompensaty.
Następnego dnia od rana zaczęły się strajki i demonstracje w Radomiu, Ursusie i - w mniejszym wymiarze - w Płocku. Według oficjalnych danych, w Radomiu milicja zatrzymała ponad 500 osób, w Ursusie ok. 200, a w Płocku kilkadziesiąt. Ponadto w całym kraju w proteście przeciw podwyżkom strajkowało ok. 100 zakładów. W efekcie 25 czerwca wieczorem Jaroszewicz odwołał podwyżki, a wobec uczestników protestów zastosowano represje.
Wydarzenia Radomskiego Czerwca przyczyniły się do zjednoczenia środowisk opozycyjnych. Powstał KOR, który organizował pomoc finansową i prawną dla represjonowanych uczestników protestów robotniczych i ich rodzin.
Przed dyskusją kilkadziesiąt osób obecnych na warszawskiej uroczystości obejrzało pierwszą część filmu "Miasto z wyrokiem". Wcześniej odbyła się prezentacja albumu "Czerwiec 1976 - Radom, Ursus, Płock", historycy IPN przedstawili też wyniki najnowszych badań dotyczących wydarzeń czerwca 1976 roku.
