Sejm uchwalił ustawę o uzgodnieniu płci

Ustawę poparło 252 posłów, 158 było przeciwko, a 11 wstrzymało się od głosu. Projekt przygotowany został z inicjatywy posłanki Anny Grodzkiej (niezrz.). Prace nad projektem toczyły się od 2013 r.

Ustawa ma określić procedury związane z uzgodnieniem płci. Odnosi się do osób, których tożsamość płciowa różni się od ich płci wpisanej do aktu urodzenia. Dotyczy wyłącznie procedur prawnych, nie dotyka kwestii medycznych. Jej głównym celem jest ich uproszczenie i zlikwidowanie obowiązującego obecnie w tego typu sprawach trybu procesowego, z powództwa przeciwko własnym rodzicom.

Pierwotna wersja projektu znacznie różniła się od uchwalonej. W trakcie prac projekt został okrojony do kwestii, które nie budzą kontrowersji.

Przed głosowaniem posłanka Marzena Wróbel (niezrz.) pytała, czy po wejściu w życie tej ustawy, będzie można zmieniać płeć kilka razy w życiu. - Bowiem zmiana płci może mieć charakter wyłącznie prawny. Wnioskodawca w żaden sposób nie jest zobligowany przez ustawę do dostosowywania wyglądu swojego ciała do wyglądu charakterystycznego osób płci, którą przyjął. Ta ustawa jest kpiną z państwa - dowodziła. I zapytała czy ustawa wprowadzana jest po to, "żeby de facto zalegalizować w Polsce małżeństwa homoseksualne"?.

Posłanka sprawozdawczyni Joanna Mucha (PO) w odpowiedzi zapewniła, że ustawa nie ma charakteru ideologicznego. - Największa zmiana, którą niesie ta ustawa, to zmiana obecnej procedury zmiany płci. Do tej pory osoba transpłciowa, żeby zmienić płeć, musiała pozwać swoich rodziców. Proponujemy, żeby ta sama osoba składała wniosek o zmianę płci do sądu na podstawie dwóch oświadczeń lekarskich. Wydanie tych oświadczeń lekarskich jest poprzedzone przynajmniej rocznym badaniem. Więc ta ustawa de facto dotyczy zmiany tej procedury - tłumaczyła Mucha.

Dodała, że do tej pory nie było przypadku zmiany płci w celu wejścia w związek homoseksualny. - Zmiana płci możliwa jest również dzisiaj. W związku z tym, jeśli nie mamy do dzisiaj zanotowanego przypadku, żeby ktoś zmieniał płeć po to, żeby wejść w związek homoseksualny, to naprawdę bardzo trudno byłoby przypuszczać, aby coś takiego mogło się zdarzyć w przyszłości - powiedziała.

Z kolei Anna Grodzka (niezrz.) przekonywała, że "ta ustawa jest kompromisem zawartym w długiej debacie dotyczącej problemu osób transpłciowych; nie ma charakteru politycznego, ma służyć wyłącznie rozwiązaniu tylko tego problemu, nie burzy systemu prawnego".

Podczas wtorkowej debaty za odrzuceniem projektu opowiedział się klub PiS, argumentując, że za bardzo upraszcza on procedury prawne dotyczące uzgodnienia płci, a tym samym zachęcać będzie do nadużyć.

W myśl projektu wniosek o uzgodnienie płci może złożyć osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych i nie pozostaje w związku małżeńskim. Dołącza się do niego m.in. orzeczenie wydane przez dwóch lekarzy ze specjalizacją w psychiatrii lub seksuologii stwierdzające utrwalone występowanie tożsamości płciowej, odmiennej od płci metrykalnej. Sprawy dotyczące uzgodnienia płci będą rozpatrywane w trybie sądowym nieprocesowym. Decyzję sąd będzie podejmował na podstawie orzeczeń lekarskich.

Do rozpatrywania spraw o uzgodnienie płci uprawniony będzie tylko jeden sąd w kraju - Sąd Okręgowy w Łodzi, który wybrano ze względu na fakt, że rozpatruje on podobne sprawy od lat i szybko podejmuje decyzje, często na jednej rozprawie. Skierowanie wszystkich tego typu spraw - a jest ich ok. 40 rocznie - do jednego sądu dałoby mu szansę na wyspecjalizowanie się w nich.

Prawomocne postanowienie sądu o uzgodnieniu płci stanowić będzie podstawę do wydania nowego aktu urodzenia oraz zmiany imion i nazwiska, wydania nowego aktu urodzenia, nowego numeru PESEL, dowodu osobistego oraz do zmiany imienia i nazwiska.

Projekt stanowi także, że wydanie nowego aktu urodzenia na podstawie postanowienia sądu o uzgodnieniu płci nie narusza stosunków prawnych między wnioskodawcą i osobami trzecimi, w szczególności jego rodzicami, a także jego dziećmi.

Od momentu uprawomocnienia się postanowienia o uzgodnieniu płci wszystkie prawa i obowiązki zależne od płci wynikać będą z płci określonej w tym postanowieniu. Chodzi np. o uprawnienia emerytalne, które jeszcze przez jakiś czas będą zróżnicowane w zależności od płci.

Po uprawomocnieniu się postanowienia sądu o uzgodnieniu płci podmioty przetwarzające dane osobowe wnioskodawcy nie będą mogły bez jego zgody udostępniać informacji dotyczących płci wpisanej w jego starym akcie urodzenia.

Ustawa ma wejść w życie z początkiem przyszłego roku.