Promocja książki o porgomie kieleckim

Obecny na promocji prezes IPN Janusz Kurtyka oznajmił, że książka nie zamyka debaty o pogromie i złożoności stosunków między Polakami a Żydami po wojnie, lecz jest jej kolejnym etapem. Według Kurtyki książka powstała, gdyż niejasne są uwarunkowania i okolicznościach pogromu, który dla komunistów był intensywnie eksploatowaną wartością propagandową, a stał się jednym z symboli tego co niedobre w stosunkach między Polakami i Żydami.

Jeden z autorów i współredaktor publikacji Jan Żaryn wyraził nadzieję, że będzie ona zaproszeniem do dyskusji. Książka jest tłumaczona na język angielski. Szczególnie zaproszenie kierujemy poza Polskę, do środowisk opiniotwórczych, przede wszystkim do Żydów amerykańskich, po to by ewentualnie spróbowali wziąć pod uwagę te nasze osądy i ustalenia, tak by pewne stereotypy mogły być naruszone w imię prawdy - powiedział historyk.

Zdaniem autorki dwóch artykułów zamieszczonych w książce Bożeny Szaynok, na wydarzeniach w Kielcach zaważyła zarówno prowokacja ówczesnych władz, jak i antysemityzm części społeczeństwa polskiego. Według niej funkcjonariusze UB dostrzegli w czasie pogromu korzyści jakie mógł on przynieść władzy komunistycznej. Nie ma natomiast dowodów, że prowokacją było zaginięcie chrześcijańskiego chłopca, które zapoczątkowało antyżydowskie wystąpienie.

Niewątpliwie ta plotka o porywaniu dzieci polskich, w którą łatwo uwierzono, pokazuje, że uczucia wrogości, niechęci wobec Żydów były łatwo manifestowane - powiedziała Szaynok.

Z dyskusji wynika, że w sprawie pogromu nadal bardzo wiele jest białych plam, a to m.in. dlatego, że wiele dokumentów zniszczono, a do 1989 roku badanie powojennych relacji polsko-żydowskich było zaniedbany. Książka składa się z dwóch części. Pierwszą wypełniają cztery artykuły znawców najnowszych dziejów Polski wnikające w podłoże i konsekwencje pogromu kieleckiego w 1946 r. Tekst otwierający porusza temat stosunków między Polakami a Żydami w latach 1944- 1946. Dwa kolejne artykuły to próby rozprawienia się z dwiema propagowanymi przez komunistów tezami - oskarżeniami podziemia o inspirowanie pogromu oraz zarzutami wobec hierarchów katolickich o bierność w obliczu przemocy wobec Żydów. Czwarty przedstawia spory, dyskusje i manipulacje, jakie od początku towarzyszyły pogromowi kieleckiemu. Drugą część publikacji stanowią dokumenty zebrane w toku śledztwa prowadzonego przez pion śledczy IPN, przede wszystkim zeznania świadków, a także postanowienia o umorzeniu śledztwa w 2004 roku wraz z uzasadnieniem.

W trakcie dyskusji starszy mężczyzna krzykami przerywał wypowiedź prezesa IPN i został przez prowadzącego poproszony o opuszczenie sali. Jeden z uczestników dyskusji domagał się ekshumacji ofiar pogromu oraz rehabilitacji osób skazanych - według niego niewinnie - na śmierć. Większość wypowiedzi sugerowała przekonanie uczestników spotkania o ubeckiej prowokacji jako przyczynie pogromu. Dyrektor Muzeum Narodowego w Kielcach prof. Krzysztof Urbański przypomniał o przypadkach ratowania Żydów w Kielcach przez Polaków.

Kielecki pogrom 4 lipca 1946 r. sprowokowała plotka o uwięzieniu przez Żydów chrześcijańskiego chłopca. W następstwie tych wydarzeń przy kamienicy przy ul. Planty tłum, w obecności wojska i milicji, zamordował około 40 Żydów. Dziewięć z dwunastu osób (w większości przypadkowych), oskarżonych o masakrowanie Żydów skazano w pospiesznym, pokazowym procesie na śmierć i stracono.

Z okazji 60. rocznicy wydarzeń przy ul. Planty w Kielcach odsłonięty zostanie pomnik upamiętniający ofiary pogromu chrześcijańską i żydowską modlitwą. Na 30 czerwca zaplanowano publiczną debatę pt. "Wina i odpowiedzialność; czy jesteśmy winni i za co odpowiadamy 60 lat po pogromie kieleckim".