Powstaje film o powstaniach śląskich
Zaaranżowane fragmenty powstańczej bitwy o Górę św. Anny, liczne unikatowe zdjęcia i dokumenty oraz komentarze historyków znajdą się w filmie dokumentalnym na temat trzech powstań śląskich i plebiscytu, który odbył się na Górnym Śląsku w 1921 roku.
02.08.2009 | aktual.: 02.08.2009 16:17
W sierpniu przypadają dwie ważne dla regionu rocznice: 90-lecie I Powstania Śląskiego i 89-lecie drugiego z powstań. Również w sierpniu obchodzone będzie 70-lecie śmierci dyktatora III powstania śląskiego, Wojciecha Korfantego. 2009 rok jest w regionie poświęcony temu polskiemu działaczowi narodowemu, jednemu z przywódców międzywojennej Polski.
Fabularyzowany film dokumentalny o powstaniach ma być formą uczczenia 90. rocznicy pierwszego z trzech zrywów. Produkcja będzie kosztowała 80 tys. zł, a sfinansują ją marszałkowie województw śląskiego i opolskiego. Współproducentem jest należąca do śląskiego samorządu instytucja filmowa "Silesia-Film".
Zdjęcia do filmu "Pułki śląskie wyrosły spod ziemi" będą realizowane m.in. w Opolu, Katowicach, na Górze św. Anny, w Muzeum Powstań Śląskich oraz w Muzeum Wsi Opolskiej. Dla potrzeb filmu odtworzone zostaną epizody z bitwy o Górę św. Anny - najpoważniejszej powstańczej potyczki.
Autorem scenariusza filmu jest dziennikarz opolskiej redakcji telewizji publicznej, Leszek Myczka. Premierowy pokaz odbędzie się w sierpniu na Górze św. Anny. Powstanie także 3 tys. płyt z filmem, które trafią m.in. do szkół i bibliotek oraz zostaną wykorzystane w promocji regionu.
Pierwsze powstanie było następstwem niezadowolenia ludności polskiej z decyzji paryskiej Konferencji Pokojowej o przeprowadzeniu na Górnym Śląsku plebiscytu, mającego rozstrzygnąć o podziale tego terenu między Polskę i Niemcy. Rozpoczęte w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 r. powstanie zostało stłumione przez Niemców już 26 sierpnia.
II Powstanie Śląskie wybuchło w nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 r. wobec próby opanowania obszaru plebiscytowego przez bojówki niemieckich nacjonalistów. Mimo pewnych sukcesów, zakończyło się 25 sierpnia na rozkaz jego dowódców. Wymiernym efektem tych walk było m.in. wprowadzenie polsko-niemieckiej policji plebiscytowej oraz dopuszczenie nauczania w języku polskim.
Plebiscyt odbył się 20 marca 1921 roku. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. W tym celu z Niemiec przyjechało 182 tys. emigrantów, z Polski 10 tys. Ostatecznie w plebiscycie wzięło udział ok. 97% uprawnionych osób, z czego ok. 19% stanowili wcześniejsi emigranci. Za przynależnością do Polski głosowała mniejszość, bo 40,3% głosujących.
Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom. Na tę wieść wcześniejsze pojedyncze strajki niezadowolonych z trudnych warunków materialnych i bezrobocia mieszkańców regionu przekształciły się 2 maja w strajk generalny. W nocy z 2 na 3 maja rozpoczęło się III powstanie. Na jego czele stanął znany działacz społeczny, a wcześniej komisarz plebiscytowy, Wojciech Korfanty.
Walki trwały dwa miesiące - powstańcy zdołali opanować prawie cały obszar plebiscytowy, później broniąc go przed siłami niemieckimi. Najpoważniejsze starcia miały miejsce w okolicach Góry św. Anny. W III Powstaniu Śląskim wzięło udział ok. 60 tys. Polaków -1218 spośród nich poległo, 794 odniosło rany. W wyniku tego zrywu zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska.
Z obszaru plebiscytowego do Polski przyłączono 29% obszaru i 46% ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna. Podział był też korzystny dla Polski gospodarczo - na przyłączonym terenie znajdowały się 53 z 67 istniejących kopalni, 22 z 37 wielkich pieców oraz 9 z 14 stalowni.
