"Podziemie kobiet" po amerykańsku
W czwartek przylatuje do Polski amerykańska pisarka Shana Penn, autorka książki "Podziemie kobiet", opisującej rolę kobiet w polskiej opozycji lat 80. Książka, opublikowana w Polsce przez wydawnictwo Rosner i S-ka, trafi do księgarń 27 marca.
25.03.2003 15:00
Kobiety opozycji demokratycznej w oczach Amerykanki tak lapidarnie można streścić książkę Shany Penn. Dystans odległości, czasu i odmiennej kultury pozwoliły autorce skonfrontować wiedzę amerykańskiego społeczeństwa na temat zmian ustroju w Polsce z rzeczywistością. Penn podjęła próbę stworzenia zobiektywizowanego obrazu Polski lat przełomu, z akcentem na konspiratorską działalność kobiet.
Przedmiotem zainteresowania Penn były bohaterki polskiego podziemia, konspiratorki z okresu stanu wojennego, twórczynie prasy podziemnej i nielegalnej siatki opozycji: Barbara Labuda, Helena Łuczywo, Ewa Kulik, Joanna Szczęsna, Anna Dodziuk, Teresa Bogucka, Anka Grupińska, Agnieszka Maciejowska, Anna Bikont i wiele innych. Łączyły konspirację z domowymi i zawodowymi obowiązkami, w czasach stanu wojennego musiały zastąpić mężczyzn zamkniętych w obozach internowania, ale nie uważały się za bohaterki. Nikt też o nich specjalnie nie mówił ani nie pisał. Jedyna dotychczas wydana publikacja na ten temat to "Szminka na sztandarze. Kobiety Solidarności 1980-1989" Ewy Kondratowicz (2001).
Shana Penn jest amerykańską dziennikarką i feministką, dlatego szczególnie zainteresował ją kobiecy aspekt zagadnienia konspiracji: sytuacja kobiet "za komuny", rola kobiet w solidarnościowym ruchu, ich poglądy, zaangażowanie w sprawę, umiejętność łączenia obowiązków związkowych z pracą zawodową i obowiązkami domowymi, stopień emancypacji kobiet, ich ambicje, umiejętność znalezienia się w rzeczywistości stanu wojennego.
Książka opatrzona jest wstępem profesor Marii Janion, która wskazuje na wyjątkowość tej publikacji właśnie ze względu na "obcość" autorki. W wielu wypadkach spojrzenie Amerykanki ujawnia nowe, nieoczekiwane aspekty najnowszej historii Polski - cudzoziemka dostrzega to, czego my już nie dostrzegamy.
Shana Penn jest stypendystką Open Society Institute, pracownikiem naukowym Women's Leadership Institute w Mills College w Oakland (Kalifornia). W latach 1991-96 była pierwszym dyrektorem wykonawczym Network of East-West Women (Wschodnio-Zachodniej Sieci Współpracy Kobiet), międzynarodowej organizacji społecznej z siedzibą w Waszyngtonie i Gdańsku, wspierającej ruchy feministyczne w Europie Wschodniej i Środkowej, Federacji Rosyjskiej i Wspólnocie Niepodległych Państw. Jej wizyta w Polsce potrwa do 4 kwietnia. (iza)
