Pochówki papieży nie tylko w Watykanie
Groty Watykańskie - podziemny, kilkupiętrowy cmentarz pod bazyliką św. Piotra, to od wieków główne miejsce pochówku papieży, ale papieskie groby są także w innych miejscach Rzymu i Włoch, a nawet na północ od Alp.
Obecnie Stolica Apostolska przestrzega tradycji, bo brakuje oficjalnego nakazu pochówków papieży w pobliżu grobu św. Piotra, czyli pod watykańską bazyliką. Ale nie zawsze tak było. Najwcześniejszy znany współcześnie cmentarz chrześcijański to Kompleks św. Kaliksta, czyli część starożytnych rzymskich katakumb, miejsca spotkań i pochówków chrześcijan.
Z czasem katakumby rozprzestrzeniły się na kilku poziomach o powierzchni 20 kilometrów. W przybliżeniu jest tam pół miliona grobów. Wśród nich groby papieży z III wieku, w tym uznanych za świętych i męczenników. Zachowały się płyty nagrobne niektórych z nich. Odkrywca tego miejsca, archeolog Giovanni Battista de Rossi, w 1854 roku nazwał je "małym Watykanem".
Sam papież św. Kalikst I, który dał imię katakumbom, został pochowany na cmentarzu Kalepodiusza prz Via Aurelia na Zatybrzu, podobnie jak św. Juliusz I (337-352). Papieży pierwszych wieków chrześcijaństwa grzebano także na tzw. cmentarzu Pryscylli przy Via Salaria.
Papieże są grzebani nie tylko w Grotach Watykańskich, ale także nad posadzką, czyli w samej w bazylice św. Piotra. Jako ostatnie, w 2000 roku, przeniesiono tam z podziemi szczątki błogosławionego Jana XXIII. To w miejscu jego poprzedniego grobowca pochowany będzie Jan Paweł II. Z kolei np. Benedykt I (575-579) został pochowany w zakrystii bazyliki.
Inne miejca pochówków papieży
Czasem papieży pochowanych pod bazyliką przenoszono do innych świątyń. Tak w 1924 uczyniono ze szczątkami Leona XIII, które znalazły się w bazylice św. Jana na Lateranie u boku kilku innych papieży. W innej rzymskiej świątyni, bazylice św. Pawła za Murami, pochowany jest Jan XIII (965-972). Mikołaj IV (1288-1292) leży w rzymskiej bazylice Santa Maria Maggiore, a Grzegorz XI (1370-1378) - w bazylice Santa Maria Nuova (obecnie św. Franciszki Rzymianki) przy Forum Romanum.
Szczątki licznych papieży spoczywają w urnach w kościele Santi Vincenzo e Anastasio, tuż obok słynnej rzymskiej Fontanny di Trevi. Tam trafiały, aż do początków XX wieku, serca papieży wyjęte przed zabalsamowaniem zwłok.
Różny był los papieży, którzy zmarli poza Rzymem. Zmarłego w Syrakuzach na Sycylii Wigiliusza (537-555) przewieziono do Rzymu, jednak ze względu na niepopularność pochowano go kościele San Marcello przy Via Salaria.
Zdarzało się, że szczątki papieży wracały do Rzymu po kilkuset latach - w 868 roku święci bracia Cyryl i Metody przywieźli szczątki zmarłego męczeńską śmiercią i pochowanego na Krymie św. Klemensa, czwartego w kolejności papieża.
Niktórych papieży pochowano poza Rzymem: np. Wiktor II (1055- 1057) spoczywa w kościele Santa Maria Rotonda w Rawennie, Mikołaj II (1058-1061) w kościele Santa Reparata we Florencji, a Lucjusz II (1181-1185) - w katedrze w Weronie. Klemens V (1305-1314) został pochowany w Uzeste, pięć kilometrów od miejsca urodzenia, w kościele parafialnym, który niedługo przed śmiercią kazał wybudować.
Wywodzący się z Niemiec Klemens II (1046-1047) został pochowany w katedrze w Bambergu, a we Francji pochowani są papieże z okresu niewoli awiniońskiej (1309-77).
Wolą Jana Pawła II było, aby pochować go w ziemi, a nie w naziemnym grobowcu. Jego ciało spocznie w grobowcu w Grotach Watykańskich w trzech trumnach. Grób będzie przykryty prostą kamienną płytą z jego imieniem. Ma być podobny do grobu papieża Pawła VI, który zmarł w 1978 roku.