PFAS – czym są "wieczne chemikalia" i dlaczego znikają z produktów codziennego użytku? UE wprowadza zakaz
Patelnie teflonowe, kurtki przeciwdeszczowe, kosmetyki, a nawet opakowania fast foodów – lista produktów zawierających PFAS, czyli tzw. "wieczne chemikalia", jest bardzo długa. Dlatego też UE postanowiła podjąć pewne kroki w tym temacie.
UE wycofuje produkty z PFAS
Te syntetyczne związki, choć wygodne w codziennym życiu, mogą mieć szkodliwy wpływ na zdrowie i środowisko. Unia Europejska rozpoczęła proces ich wycofywania, co oznacza poważne zmiany zarówno dla producentów, jak i konsumentów.
Co to są PFAS i gdzie je znajdziemy?
PFAS (per- i polifluoroalkilowe substancje) to grupa około 10 tys. związków chemicznych stosowanych od lat 40. XX wieku. Ich największą zaletą jest odporność na tłuszcze, wodę, zabrudzenia i wysokie temperatury. Dzięki temu używa się ich w:
- naczyniach z powłoką teflonową (np. patelnie),
- odzieży wodoodpornej,
- opakowaniach jedzenia na wynos (np. pudełkach na pizzę, popcorn w mikrofali),
- kosmetykach (szczególnie długotrwałych, jak tusze czy podkłady),
- pianach gaśniczych.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Kulisy ustawki pseudokibiców na autostradzie. Policja pokazała nagranie
Dlaczego PFAS są wycofywane?
Choć skuteczne w działaniu, PFAS mają jedną dużą wadę – są niemal niezniszczalne. Nie rozkładają się w środowisku naturalnym, a ich pozostałości można znaleźć w wodzie, glebie, powietrzu i... naszych organizmach.
Według badań, niektóre PFAS mogą powodować:
- uszkodzenia wątroby i nerek,
- zaburzenia hormonalne,
- problemy z płodnością,
- zwiększone ryzyko zachorowania na raka.
Gdzie już wprowadzono ograniczenia?
- Dania jako pierwsza w UE zakazała stosowania PFAS w opakowaniach żywności już w 2020 roku.
- Niemcy, Holandia, Norwegia i Szwecja wspólnie przygotowały wniosek do Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA), by objąć zakazem całą grupę PFAS.
- W USA kilka stanów (np. Kalifornia, Maine) już ograniczyło lub całkowicie zakazało stosowania PFAS w wybranych produktach konsumenckich.
Co planuje Unia Europejska?
UE nie wprowadziła jeszcze pełnego zakazu, ale trwają zaawansowane konsultacje. Projekt przewiduje stopniowe wycofywanie PFAS w najbliższych latach – w niektórych branżach może to potrwać do 12 lat, jeśli nie ma jeszcze bezpiecznych zamienników.
Zakaz obejmie m.in.:
- środki do impregnacji odzieży i obuwia,
- produkty kosmetyczne,
- opakowania do żywności,
- powłoki w naczyniach kuchennych.
Co to oznacza dla konsumentów?
W nadchodzących latach możemy spodziewać się:
- zmian w składach kosmetyków i produktów gospodarstwa domowego,
- mniejszej dostępności lub wyższych cen niektórych towarów (np. odzieży technicznej),
- zwiększenia liczby ekologicznych alternatyw (np. patelnie ceramiczne zamiast teflonowych).
Zakaz PFAS to krok w stronę zdrowszego środowiska i bezpieczniejszych produktów. Choć zmiany mogą być odczuwalne – szczególnie dla branży chemicznej i producentów dóbr konsumpcyjnych – ich długofalowy cel to ochrona zdrowia ludzi i natury.
Źródło: Warszawa w Pigułce
