Parobek z przyszłością

Tylko 180 tysięcy (10 proc.) spośród 1,8 miliona gospodarstw rolnych w Polsce to prawdziwe farmy. Te 10 proc. gospodarstw wytwarza aż 90 proc. całej produkcji rolnej w naszym kraju. - To prawdziwa wiejska klasa średnia. Praktycznie tylko właściciele dużych rentownych gospodarstw są przedsiębiorczy i znają się na biznesie. To oni zmieniają mentalność małorolnych chłopów, którzy są zakładnikami XIX-wiecznego modelu gospodarstwa - mówi Barbara Fedyszak-Radziejowska, socjolog wsi z Polskiej Akademii Nauk. Pół miliona miejsc pracy stworzyli swoim nie produkującym na rynek sąsiadom rolnicy, którzy założyli wielkoobszarowe gospodarstwa. Na Dolnym Śląsku, Pomorzu Zachodnim, w Wielkopolsce oraz na Warmii i Mazurach bogaci rolnicy przejmują ziemię od swoich uboższych sąsiadów. Na razie najczęściej nieformalnie, bo nadal posiadanie ziemi (bez względu jak niska byłaby jej rynkowa wartość) jest namiastką bogactwa. Na początek grunty są wypożyczane bogatym sąsiadom. Wypożyczający dostają u nich pracę, a często dodatkowe świadczenia rzeczowe. Gdy już oswoją się z myślą, że ziemia wynajęta sąsiadowi jest znacznie lepiej wykorzystywana, zawierane są umowy dzierżawy, a w końcu dochodzi do sprzedaży. - Właściciele małych gospodarstw wreszcie dostrzegają, że w normalnej gospodarce nie ma miejsca dla czegoś, co funkcjonuje na przekór rynkowi. Rozumieją, że praca najemna u bogatego sąsiada to jedyna szansa na wyrwanie się z biedy - mówi Jan Krzysztof Ardanowski, prezes Krajowej Rady Izb Rolniczych. Jak zauważa Leszek Grala, prezes Dolnośląskiej Izby Rolniczej, gospodarzom opłaca się zatrudniać najemnych pracowników, gdy mają co najmniej 300 hektarów. Po 1993 r. powstało 5 tys. gospodarstw o powierzchni co najmniej 450 hektarów (najwięcej w ostatnich dwóch latach). Powstały one przeważnie z ziemi kupowanej od drobnych rolników.